ΠΠΈΠΊΡΠΎ ΡΠ½ΠΊ ΡΡΠΎ ΡΡΠΎ
ΠΠΈΠΊΡΠΎ ΡΠ½ΠΊ ΡΡΠΎ ΡΡΠΎ
ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΠΊΠ»Π°ΡΡ ΠΌΠ°Π»ΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» Π ΠΠ Π΄Π»ΠΈΠ½ΠΎΠΉ 18β25 Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ΠΎΠ², ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡ Π² ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΈΠΈ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ Π³Π΅Π½ΠΎΠ².
ΠΠ΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΠΎ ΠΈ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΠΎ ΡΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°ΠΌΠΈ, ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠΌΠΈ Π² ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ΅, Π² ΡΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠ»Π΅ Ρ: ΠΏΠΎΠ΄Π΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠ°Π±ΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ°, ΠΈΠΌΠΌΡΠ½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡΠΌΠΈ, Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠΎΠΉ, ΠΏΡΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ, Π°ΠΏΠΎΠΏΡΠΎΠ·ΠΎΠΌ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ, ΠΊΠ°ΠΊ Π² Π½ΠΎΡΠΌΠ΅, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΏΡΠΈ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΡ . Π ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½Π΅Π΅ ΠΎΠ±ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ Π΄Π΅Π»Π°Π΅Ρ ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠ²Π»Π΅ΠΊΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ ΠΈ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈΠΊΠΎΠ² ΡΡΠ°Π·Ρ ΠΏΠΎ Π΄Π²ΡΠΌ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡΠΌ: Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠ΅Π²ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΌΠΈΡΠ΅Π½ΠΈ ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠ° Π΄Π»Ρ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π²ΡΠ΅Ρ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠ½ΡΡ (ΠΈ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ) Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ.
ΠΠ΅ΡΠ²Π°Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π½Π°Π·Π²Π°Π½Π½Π°Ρ lin-4, Π±ΡΠ»Π° ΠΎΡΠΊΡΡΡΠ° ΡΠ΅ΡΠ²Π΅ΡΡΡ Π²Π΅ΠΊΠ° Π½Π°Π·Π°Π΄ ΡΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈΠ· ΠΠ°ΡΠ²Π°ΡΠ΄ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ° Ρ Π½Π΅ΠΌΠ°ΡΠΎΠ΄Ρ Π‘. Π΅legance [1]. Π£ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ»ΠΈ, ΡΡΠΎ Π³Π΅Π½ lin-4 ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π» Π½Π΅ Π±Π΅Π»ΠΎΠΊ, Π° Π΄Π²Π΅ Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ Π ΠΠ β ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΈΠΊ Π΄Π»ΠΈΠ½ΠΎΠΉ Π² 61 Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ ΠΈ ΡΠ°ΠΌΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² 22 Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄Π°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π°Π²Π»ΡΠ»Π° ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ Π½Π΅ΠΌΠ°ΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π³Π΅Π½Π° lin-14, Π½Π΅ Π΄Π°Π²Π°Ρ Π΅ΠΉ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΡΡΡ.
ΠΠΎΠ»Π³ΠΎΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΡΡΠΈΡΠ°Π»ΠΎΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ β ΡΡΠΎ ΡΠ°ΠΊΠ°Ρ ΡΠ²ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΎΠ½Π½Π°Ρ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΈΠΊΠ°, ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²ΠΎ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ° Π½Π΅ΠΌΠ°ΡΠΎΠ΄Ρ, ΠΏΠΎΠΊΠ° ΡΠΏΡΡΡΡ ΡΠ΅ΠΌΡ Π»Π΅Ρ, Π² 2000 Π³ΠΎΠ΄Ρ, Π½Π΅ Π±ΡΠ»Π° ΠΎΡΠΊΡΡΡΠ° Π²ΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, let-7 [2].
ΠΠ½Π° ΠΏΠΎΠ΄Π°Π²Π»ΡΠ»Π° ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ ΡΡΠ°Π·Ρ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠ² ΠΈ Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π±ΡΠ»Π° ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½Π° Ρ ΡΡΠ΄Π° ΠΆΠΈΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ², Π² ΡΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠ»Π΅ ΠΈ Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°. Π ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ Β«ΠΏΠ»ΠΎΡΠΈΠ½Ρ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π°Π»ΠΎΒ» β ΠΎΡΠΊΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΡΠ°Π»ΠΈ ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎ Π·Π° Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌ.
Π‘Π΅Π³ΠΎΠ΄Π½Ρ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄Π°Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ (Π΄ΠΎ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΎΡΠ΅Π½) Π³Π΅Π½ΠΎΠ², ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ Π³Π΅Π½ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΌΠΈΡΠ΅Π½ΡΡ Π΄Π»Ρ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ.
ΠΠ°ΠΊ ΠΆΠ΅ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΡΠ° ΠΌΠ°Π»Π°Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°?
ΠΠΊΠΎΠ»ΠΎ 10 Π»Π΅Ρ Π½Π°Π·Π°Π΄ Π±ΡΠ»ΠΎ Π²ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΌ ΡΠΈΠΏΠΎΠΌ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΡΡΡΡ Π² Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΡΠΈΠΏΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ. ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΡΠ»ΡΠΆΠΈΠ»ΠΎ ΠΏΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΊΡΠΎΠΌΠ΅ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π² ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΠΈ Π²Π½Π΅ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½Π°Ρ, Ρ.Π½. ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠ°Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ (circulating miRNA, c-miPHK), ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΈ Π±ΡΠ»Π° Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½Π° Π² ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ΅ ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ .
ΠΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠ΅Π³ΠΎΠ΄Π½Ρ, ΠΏΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ c-miPHK Π² ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠΌ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ΅ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠΈ ΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ Π³ΠΈΠ±Π΅Π»ΠΈ ΡΠ°ΠΌΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΏΡΠΈ Π°ΠΏΠΎΠΏΡΠΎΠ·Π΅ ΠΈ Π½Π΅ΠΊΡΠΎΠ·Π΅.
ΠΠ»Ρ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ ΠΊΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΉ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ? Π ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅Π΄Ρ, ΡΡΠΎ ΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎ ΠΆΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠ΅ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠ½ΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΈ β ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎ-ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΡΠ΅, Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠ΄Π΅Π³Π΅Π½Π΅ΡΠ°ΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΠΈ ΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅. Π’Π°ΠΊ, ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄ΡΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΡΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΈ ΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΡΠ²ΡΠ·Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΠΎΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎ-ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΡΠΌΠΈ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡΠΌΠΈ (CCΠ) β ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈΠ³ΡΠ°ΡΡ Π²Π°ΠΆΠ½ΡΡ ΡΠΎΠ»Ρ Π² ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠΈ ΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π΅Π·Π΅ Π‘Π‘Π, ΡΡΠΎ Π΄Π°ΡΡ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΈΡ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠ° Π½Π° ΡΠ°ΠΌΡΡ ΡΠ°Π½Π½ΠΈΡ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΡΡ . Π‘Π΅Π³ΠΎΠ΄Π½Ρ ΡΠΆΠ΅ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΠΎ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅Π»ΠΈ.
ΠΡΡ Π² 2009 Π³ΠΎΠ΄Ρ Π² ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ ΠΈΠ· ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎRNA miRNA-208 ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΡΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠ΅ΡΠ΄ΡΠ° ΠΈ Π΅Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π² ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ΅ ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠΎΡΠ½ΡΠΌ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠΎΠΌ ΠΌΠΈΠΎΠΊΠ°ΡΠ΄ΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ [5]. ΠΠΎΠ·ΠΆΠ΅ ΡΡΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΌΠΎΠ³Π»ΠΈ ΠΈΠ΄Π΅Π½ΡΠΈΡΠΈΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Π΅ΡΡ Π΄Π²Π΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, miR-423-5p ΠΈ miRNA-499, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΈ Ρ ΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠΈ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈ ΠΎΡΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΠ½ΡΠ°ΡΠΊΡΠ° ΠΌΠΈΠΎΠΊΠ°ΡΠ΄Π° [6, 7].
Π ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ 10-Π»Π΅ΡΠ½Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠΈΠΎΠ΄Π°, Π² Ρ ΠΎΠ΄Π΅ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π² ΡΠ°ΠΌΠΊΠ°Ρ Nord-TrΓΈndelag Health Study, Π½ΠΎΡΠ²Π΅ΠΆΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π±ΡΠ» Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ ΡΡΠ΄ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ (miR-106a-5p, miR-424-5p, let-7g-5p, miR-144-3p ΠΈ miR-660-5p), ΡΡΠΎΠ²Π½ΠΈ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π±ΡΠ΄ΡΡΠΈΠΉ ΠΎΡΡΡΡΠΉ ΠΈΠ½ΡΠ°ΡΠΊΡ ΠΌΠΈΠΎΠΊΠ°ΡΠ΄Π° Ρ ΠΏΠΎΠΊΠ° Π΅ΡΡ Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΡ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ [8]. ΠΡΠΈΡΡΠΌ, ΡΡΠ° ΠΆΠ΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»Π°, ΡΡΠΎ Ρ ΠΌΡΠΆΡΠΈΠ½ ΠΈ ΠΆΠ΅Π½ΡΠΈΠ½ Π΅ΡΡΡ ΡΠ²ΠΎΠΈ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ (miR-424-5p ΠΈ miR-26a-5p), ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠ΅ Ρ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠΌ ΠΈΠ½ΡΠ°ΡΠΊΡΠ° ΠΌΠΈΠΎΠΊΠ°ΡΠ΄Π°.
ΠΠΎΠ΄ΡΠΎΠ±Π½ΡΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΎΠ±Π·ΠΎΡ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΡ Π½Π° ΡΠ΅Π³ΠΎΠ΄Π½Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎ-ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ, Π±ΡΠ» ΡΠ΄Π΅Π»Π°Π½ Π² 2018 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΡΠΎΡΡΠΈΠΉΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΊΠ°ΡΠ΄ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³Π°ΠΌΠΈ [9].
Π 2018 Π³ΠΎΠ΄Ρ Π±ΡΠ» ΠΎΠΏΡΠ±Π»ΠΈΠΊΠΎΠ²Π°Π½ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΎΠ±Π·ΠΎΡ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π±ΡΠ»ΠΎ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΎ Π²ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ, Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡΠΈΡ 572 Π±ΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ ΠΈ 431 Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΠΉ ΡΡΠ°ΡΡΠ½ΠΈΠΊ Π² ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ΅. Π‘ΠΎΠ³Π»Π°ΡΠ½ΠΎ ΡΡΠΎΠΌΡ ΠΎΠ±Π·ΠΎΡΠ°, Π½Π° ΡΠ΅Π³ΠΎΠ΄Π½Ρ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΠΎ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΌΠΈΠ½ΠΈΠΌΡΠΌ 22 ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π±ΡΠ»Π° Π·Π°ΡΠ΅Π³ΠΈΡΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π° Π² ΡΠ°ΠΌΠΎΠΌ ΡΠ°Π½Π½Π΅ΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠΈΠΎΠ΄Π΅ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΎΡΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΠ΅ΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΠ½ΡΡΠ»ΡΡΠ° [11].
ΠΠΎ, ΠΏΠΎΠΆΠ°Π»ΡΠΉ, Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π·Π°ΡΠ΅ΠΊΠΎΠΌΠ΅Π½Π΄ΠΎΠ²Π°Π»ΠΈ ΡΠ΅Π±Ρ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² Π² ΡΠ°Π½Π½Π΅ΠΉ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ΅ ΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ. Π’Π°ΠΊ, Π² 2014β2017 Π³Π³. Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΎ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΌΠ°ΡΡΡΠ°Π±Π½ΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ, ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΎΠ±Π·ΠΎΡΠΎΠ² ΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·ΠΎΠ², ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π²ΡΠΈΡ , ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈΡ ΠΊΠΎΠΌΠ±ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΠΈ, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈ ΡΠ°Π½Π½Π΅Π³ΠΎ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΠΈ ΠΌΠΎΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ [12β14].
Π Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Ρ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π±ΡΠ»ΠΈ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΡΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΠ΅, ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½ΡΠ΅ Π΄Π»Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ Π²ΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ Π²ΡΡΠ²Π»ΡΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ Π½Π° ΡΠ°Π½Π½ΠΈΡ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΡΡ [15, 16 ]. Π ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ, Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· Π½Π° ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ Π΄Π»Ρ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π²ΡΠ΅Ρ Π²ΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΡΡΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ.
ΠΠΎ ΠΈ ΡΡΠΎ Π΅ΡΡ Π½Π΅ Π²ΡΡ. ΠΡΡΡΠ½ΠΈΠ»ΠΎΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ Π·Π°Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½Ρ ΠΏΡΠΈ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΡ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠ½ΡΡ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠ΄Π΅Π³Π΅Π½Π΅ΡΠ°ΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΉ, ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡ Π² Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ΅Π³ΠΎΠ΄Π½Ρ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠ»Π°Π±ΠΎ.
Π’Π°ΠΊ, Π² 2015 Π³ΠΎΠ΄Ρ Π±ΡΠ» ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄ΡΠ½ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· 8 ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π»ΠΎ ΡΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ 459 ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠ΄Π΅Π³Π΅Π½Π΅ΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΈ 340 Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΡ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ Π² ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ΅ Π΄Π»Ρ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ. ΠΠ΅ΡΠ°Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ²Π΅ΡΠ΄ΠΈΠ», ΡΡΠΎ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠ°ΠΌΠΈ Π² ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΠ·Π΅ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠ΄Π΅Π³Π΅Π½Π΅ΡΠ°ΡΠΈΠ²Π½ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ, ΠΈ ΠΈΡ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ Π»ΡΡΡΠ΅ Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π° Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ [17].
Π 2018 Π³ΠΎΠ΄Ρ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΎΠΏΡΠ±Π»ΠΈΠΊΠΎΠ²Π°Π½ΠΎ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π°ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΊΠ°Π½ΡΠΊΠΈΡ Π½Π΅Π²ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΎΠ², Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΌ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½Ρ ΡΡΠΎΠ²Π½ΠΈ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² Π»ΠΈΠΊΠ²ΠΎΡΠ΅ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ, Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΠΎΠΉ Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΡΡ Π₯Π°Π½ΡΠΈΠ½Π³ΡΠΎΠ½Π°.
Π ΠΈΡΠΎΠ³Π΅ ΠΈΠΌ ΡΠ΄Π°Π»ΠΎΡΡ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΡΡ 6 ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ (miR-520f-3p, miR-135b-3p, miR-4317, miR-3928-5p, miR-8082, miR-140-5p), ΡΡΠΎΠ²Π½ΠΈ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π½Π°ΡΠΈΠ½Π°Π»ΠΈ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΡΠΎΡΡ Π·Π° 20 Π»Π΅Ρ Π΄ΠΎ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΡΠΈΠΌΠΏΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΈ, ΡΡΠΎ, ΠΏΠΎ ΡΠ»ΠΎΠ²Π°ΠΌ ΡΡΡΠ½ΡΡ , ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΡΠ°Π½ΡΡ ΡΠ΄Π΅Π»Π°ΡΡ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌ ΠΈ ΠΎΡΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΡ Π½Π°ΡΠ°Π»ΠΎ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ [18].
Π Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΡ Π±ΡΠ»ΠΈ Π½Π°ΠΉΠ΄Π΅Π½Ρ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ (miR-455-3p, miR-501-3p, miR-26a-5p, miR-181c-3p, miR-126-5p, miR-22-3p, miR-148b-5p, miR-106b-3p, miR-6119-5p, miR-1246, miR-660-5p), ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡΠΈΠ΅ ΡΠΎΡΠ½Π΅Π΅ ΠΈ Π½Π° ΡΠ°Π½Π½ΠΈΡ ΡΡΠ°ΠΏΠ°Ρ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Π΅ΡΡ ΠΎΠ΄Π½Ρ ΡΡΠΆΡΠ»ΡΡ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ β Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ ΠΠ»ΡΡΠ³Π΅ΠΉΠΌΠ΅ΡΠ° [19β21].
Π’Π°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΈ, ΡΡΠΎ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π» ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΏΡΠΈ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ΅, Π½ΠΎ ΠΈ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠ΅Π²ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠ΅Π½Π΅ΠΉ ΠΏΡΠΈ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ [22, 23]. Π ΡΡΠΎ Π½Π΅ ΡΠ΄ΠΈΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ β ΠΏΠΎ ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠΌ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠ°ΠΌ, ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 60% ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠ² Π½Π°ΠΏΡΡΠΌΡΡ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π° Ρ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΠΈ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΈ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π° ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ° ΠΎΡΡΠ°ΡΡΡΡ Π½Π΅ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ [24].
ΠΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΈ ΡΠ΅Π±Ρ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠ°ΠΌΠΈ, ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡΠΈΠΌΠΈ Π²ΡΡΠ²ΠΈΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π½Π° ΡΠ°ΠΌΡΡ Π΄Π°Π»ΡΠ½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ΄ΡΡΡΠΏΠ°Ρ , ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π΅ΡΡ Π½ΠΈΠΊΠ°ΠΊΠΈΡ ΡΠΈΠΌΠΏΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠΉ Π½Π΅ Π²ΠΈΠ΄Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ Π΄Π΅Π»Π°Π΅Ρ ΠΈΡ ΡΠ½ΠΈΠΊΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΈΠ½ΡΡΡΡΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠΌ Π² Π±ΠΎΡΡΠ±Π΅ Π·Π° Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΠΎΠ΅ Π΄ΠΎΠ»Π³ΠΎΠ»Π΅ΡΠΈΠ΅. Π Ρ ΠΎΡΡ ΠΏΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π΅ΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π²ΡΡΡΠ΅ΡΠΈΡΡ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Β«ΡΡΠΌΠ½Π°Ρ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΡ Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈΒ», ΡΠΆΠ΅ ΡΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΠΎ ΡΠ΅ΠΉΡΠ°Ρ, ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Ρ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΈΡ ΠΌΠ°Π»ΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ».
ΠΠΈΠΊΡΠΎ ΡΠ½ΠΊ ΡΡΠΎ ΡΡΠΎ
Π ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½ΠΈΠ΅ Π³ΠΎΠ΄Ρ Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎ-Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π°ΠΌ ΡΠ°ΡΠΊΡΡΡΡ Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΡΠΎΡΠΌΡ ΡΠΈΠ±ΠΎΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΈΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ (Π ΠΠ) β Π½Π΅ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΠ΅Π΅ ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΠΉΡΡΠ²ΠΎ Π ΠΠ (ΡΠ ΠΠ, ΠΌΠ ΠΠ, ΡΠ ΠΠ, ΠΌΡΠ ΠΠ), Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡΠ΅Π΅ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΊΠΈΠ΅ Π½Π΅ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ Π ΠΠ, Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΠ΅ Β«ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠΒ» ΠΈΠ»ΠΈ Β«miRNAΒ». ΠΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ Π ΠΠ, ΡΠΎΡΡΠΎΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ ΠΈΠ· 18β25 Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ΠΎΠ², ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΈΠΊΠΈ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΡΠ°Π½ΡΠΊΡΠΈΠ±ΠΈΡΡΡΡΡΡ ΠΈΠ· Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ°, Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠ³Π°ΡΡΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°ΠΌ ΡΠΎΠ·ΡΠ΅Π²Π°Π½ΠΈΡ; ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΡΡΡ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ²-ΠΌΠΈΡΠ΅Π½Π΅ΠΉ, Π² ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, Π΄Π»Ρ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΊ ΠΈΡ ΠΌΠ ΠΠ, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌΡΠΌ ΠΈΠ½Π³ΠΈΠ±ΠΈΡΡΡ ΠΈΡ ΡΡΠ°Π½ΡΠ»ΡΡΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π²ΡΠ·ΡΠ²Π°Ρ ΠΈΡ Π΄Π΅Π³ΡΠ°Π΄ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅. Π Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ 2000 ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡ Π² ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΈΠΈ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅ΡΠΈ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ° ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° [1]. ΠΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ, Ρ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ, Π΄Π΅ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΡ , Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΡΡΠ΅ΠΉΡΡ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ, Π° Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ β ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ ΡΠ΅ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π²ΡΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠΆΠ΄Π°ΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΈΠ· ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π²ΠΎ Π²Π½Π΅ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅Π΄Ρ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½ΡΠ΅Ρ ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ Π² Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ ΠΈ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π΅ΠΈΠ½Π²Π°Π·ΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΡ.
Π¦Π΅Π»Ρ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ β ΠΏΡΠΎΠ°Π½Π°Π»ΠΈΠ·ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Π·Π½Π°Π½ΠΈΡ ΠΎΠ± ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² (ΠΏΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ Π² Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ ) ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠ΅ΡΡ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°ΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Ρ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΠΌ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π΄Π»Ρ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΈ ΡΠΊΠ°Π½Π΅ΠΉ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΈΡ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΡΡ.
ΠΠ±Π΅ΡΡΠ°Π½ΡΠ½Π°Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ
ΠΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΏΠΎΡΡΡΡΠ°Π½ΡΠΊΡΠΈΠΏΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΈΠ½Π³ΠΈΠ±ΠΈΡΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΈΡ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ². ΠΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΡΡΡ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ 1/3 Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ° ΠΈ Π²ΡΠ·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΡ ΡΠΈΠ³Π½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΡΡΡ ΠΈ Π² ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΠ·ΠΌΠ΅. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈΠ³ΡΠ°ΡΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠΎΠ»Ρ Π² ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°Ρ , ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠ°, ΠΏΡΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈ Π°ΠΏΠΎΠΏΡΠΎΠ·. ΠΡΠ»ΠΈ Π±ΠΈΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΏΡΡΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π°Π±Π΅ΡΡΠ°Π½ΡΠ½ΡΠ΅, ΠΎΠ½ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΡΡΠ°ΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΡΡΠ°ΡΡΠ½ΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ². ΠΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ Π½Π° Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΡΡΠΎΠ²Π½ΡΡ ΠΈ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ ΠΊ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ΅. ΠΡΠ° Π΄Π΅ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π°Π±Π΅ΡΡΠ°Π½ΡΠ½Π°Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, Π°Π±Π΅ΡΡΠ°Π½ΡΠ½Π°Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΡΠΎΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ ΠΏΡΡΠ΅ΠΌ Ρ ΡΠΎΠΌΠΎΡΠΎΠΌΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ (Π΄Π΅Π»Π΅ΡΠΈΡ), Π°ΠΌΠΏΠ»ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ, ΡΡΠ°Π½ΡΠ»ΠΎΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ Π΄Π°ΠΆΠ΅ ΡΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΉ Π³Π΅Π½ΠΎΠ². Π‘ΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π²Π»ΠΈΡΡΡ Π½Π° ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ. Π§Π°ΡΡΠΎ Π²ΡΡΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡΡΠ°ΡΠΊΠΎΠ² ΡΠΈΡΠΎΠ·ΠΈΠ½Π° Π½Π° ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ ΠΠΠ (ΠΎΠΊΡΠΈΡΠΈΠ±ΠΎΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΈΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ) Ρ Π³ΠΈΠΏΠ΅ΡΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈΠ»ΠΈ Π³ΠΈΠΏΠΎΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ CpG ΡΡΠ°ΡΡΠΊΠΎΠ², Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΡΡΠ°Π½ΡΠ»ΡΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ΄ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ Π³ΠΈΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ Π²ΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅ΠΉ. Π‘Π½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠ² ΡΡΠ°Π½ΡΠΊΡΠΈΠΏΡΠΈΠΈ, ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ Ρ53 ΠΈ c-Myc, ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΈΠ³ΡΠ°ΡΡ ΡΠΎΠ»Ρ Π² ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π½Π° ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ ΠΏΡΠΎΠΌΠΎΡΠΎΡΠ°. Π’Π°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ Π°Π½ΠΎΠΌΠ°Π»ΠΈΠΈ Π² Π±Π΅Π»ΠΊΠ°Ρ , ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠ΅ Π½Π° ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ° ΡΠΎΠ·ΡΠ΅Π²Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΡΡΠΎ Π½Π°ΡΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΈΡ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ. ΠΡΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Ρ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡΠΌΠΈ Π½Π° ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ² ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π½ΠΈΡ Ρ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠΌ Drosha, ΡΠΊΡΠΏΠΎΡΡΠ° ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈΠ· ΡΠ΄ΡΠ° Π² ΡΠΈΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ ΠΏΡΡΠ΅ΠΌ ΡΠΊΡΠΏΠΎΡΡΠΈΠ½Π°-5 ΠΈΠ»ΠΈ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ Ρ ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠΌ Dicer.
Π‘Π΅ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡ ΠΈ Π²ΡΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π²ΠΎ Π²Π½Π΅ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅Π΄Ρ
ΠΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΡΡΡ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π² ΡΠΊΠ°Π½ΡΡ , Π½ΠΎ ΠΈ Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅Ρ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ°, ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΊΡΠΎΠ²Ρ (ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΡΠΊΠ° ΠΈ ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ°), ΠΌΠΎΡΠ°, ΡΠΏΠΈΠ½Π½ΠΎΠΌΠΎΠ·Π³ΠΎΠ²Π°Ρ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡ (Π‘ΠΠ) ΠΈ ΡΠ»ΡΠ½Π°. ΠΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΅ ΠΈΠ· Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ°ΡΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π²ΡΡΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ Π² ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΠΏΠ°Ρ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΉ, ΡΠΎΠ³Π΄Π° ΠΊΠ°ΠΊ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΡΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π² ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ . ΠΠ°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ° Π±ΡΠ»ΠΎ Π²ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ Π² 2008 Π³. Π’Π°ΠΊ, ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΏΠ»Π°ΡΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½Ρ Π² ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ½ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ΅ [2]. Π ΡΠΎΠΌ ΠΆΠ΅ Π³ΠΎΠ΄Ρ ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΠ± ΡΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΠΈ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΠΈ Π°Π²ΡΠΎΡΡ Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΠΏΠΎΠ½ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π» ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² [3]. Π‘ΠΈΠ½ΡΠ΅Π· ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π²ΠΎ Π²Π½Π΅ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²ΠΎ Π² ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΡΠΎΡΠΌΠ°Ρ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΡ. ΠΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΡΠ΅ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²Π½Π΅ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΡΡ Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ» (ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΡ) ΠΈΠ»ΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠΏΡΠ·ΡΡΡΠΊΠΎΠ² (Π»ΠΈΠΏΠΎΡΠΎΠΌΡ), Π²ΡΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠΆΠ΄Π°ΡΡΡΡ Π² ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π΅ Π°ΠΏΠΎΠΏΡΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅Π»Π΅Ρ; ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½Ρ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΡ Ρ Π»ΠΈΠΏΠΎΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ (ΠΠΠΠ) ΠΈ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠ°ΡΡΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠΎΠ² ΡΠΈΠ±ΠΎΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΈΠ΄ΠΎΠ² Ρ AGO2 ΠΈΠ»ΠΈ NPM1 (Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΎΡΠΌΠΈΠ½ 1). ΠΠ°ΡΠ΅ΠΌ Π²Π½Π΅ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΡΠΎΡΠΌ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ΡΡ ΠΎΡ Π²Π½Π΅ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π° Π² Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΎΠ±ΡΠΈΠΉ ΠΊΡΠΎΠ²ΠΎΡΠΎΠΊ). ΠΠΊΠΎΠ»ΠΎ 90% ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ Π² Π½Π΅Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΌΠ΅, Π° ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ Ρ Π±Π΅Π»ΠΊΠ°ΠΌΠΈ Π°rgonauts (Ρ AGO2) [4]. ΠΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΡ β ΡΡΠΎ Π½ΠΎΠ²Π°Ρ ΡΠΎΡΠΌΠ° ΠΌΠ΅ΠΆΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΌΡΠ½ΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ. ΠΡΠΎ Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π½ΡΠ΅ Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»Ρ ΡΠ½Π΄ΠΎΡΠΎΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ Π΄ΠΈΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΠΎΠΌ ΠΎΡ 30 Π΄ΠΎ 100 Π½ΠΌ. ΠΠ½ΠΈ ΡΠ΅ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΡΡΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΠΏΠ°ΠΌΠΈ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ, Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ, ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΈΡ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ Π² Π³Π΅ΠΌΠΎΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ (Π΄Π΅Π½Π΄ΡΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ, B- ΠΈ T-Π»ΠΈΠΌΡΠΎΡΠΈΡΡ, ΡΡΠΎΠΌΠ±ΠΎΡΠΈΡΡ), Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠ½Π°Ρ ΠΈ Π³Π»ΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ , ΡΠΏΠΈΡΠ΅Π»ΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΊΠΈΡΠ΅ΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΠΈ ΡΠΌΠ±ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ . ΠΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²ΡΠ΅ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ ΠΈΠ³ΡΠ°ΡΡ ΠΎΡΠΎΠ±ΠΎ Π²Π°ΠΆΠ½ΡΡ ΡΠΎΠ»Ρ Π² ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π΅ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌ. Π Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΡ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Ρ ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΡΠΉ Π½Π°Π±ΠΎΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ», ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΡ ΡΡΠ°Π½ΡΠ»ΡΡΠΈΠΈ, ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΠ·ΠΌΠ°, Π°ΠΏΠΎΠΏΡΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ (Alix), ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ ΡΠ°ΠΏΠ΅ΡΠΎΠ½Ρ (Π·Π°ΡΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΡΡΠΎΠΉΡΡΠ²Π° Π΄Π»Ρ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠΊΠ°: Hsp70 ΠΈ Hsp90); ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΡΠΈΠΏΡ Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΈΠ½ΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ, ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΌΠ ΠΠ; ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΡΡ Π²ΠΈΡΡΡΡ ΠΈ ΠΏΡΠΈΠΎΠ½Ρ ΠΈΠ· Π·Π°ΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΡΡΠ΄ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΈΡΡΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ² ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΡΠΈΡΡΡΡΠ΅ΠΉ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠΈΠ·ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠ³Π°ΡΡΡΡ. ΠΠ΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ, ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠΊΠ° (Hsp70 ΠΈ Hsp90) ΠΈ ΡΡΠ°Π½ΡΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π½ΡΠ΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ, ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠΏΠ°Π½ΠΈΠ½Ρ (CD9, CD63, CD81, CD82), Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ½Ρ Π΄Π»Ρ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌ, Π½Π΅Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎ ΠΎΡ ΡΠΈΠΏΠ° ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡ. ΠΠ°ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ², Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ, Π² ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π½ΡΠ΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ, ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ Π°Π΄Π³Π΅Π·ΠΈΠΈ ΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΎΠ³Π»ΠΈΠΊΠ°Π½Ρ, ΡΠΊΠΎΡΠ΅Π΅ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½Ρ Π΄Π»Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²Π΅Π»ΠΈ. ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΈΠ΄Π΅Π½ΡΠΈΡΠΈΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ±ΠΏΠΎΠΏΡΠ»ΡΡΠΈΠΉ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌ Π² Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ ΡΡΠ΅Π΄ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌ. Π‘Π΅Π»Π΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ», ΠΏΠΎ-Π²ΠΈΠ΄ΠΈΠΌΠΎΠΌΡ, ΡΠ΅Π°Π³ΠΈΡΡΠ΅Ρ Π½Π° ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΡ. ΠΠ° ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠΈ 50% ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΉ Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠΉ Π ΠΠ. ΠΠ΅Π΄Π°Π²Π½ΠΎ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Ρ ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΡΠΎΡΡΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠΈ, ΡΠ²ΠΈΠ΄Π΅ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΡΡ ΠΎ ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π΅ΠΉ Π±ΡΡΡ Π² ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΠ°Ρ [5]. Π ΡΠ²ΠΎΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΡ Π΄Π»Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π»ΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ± ΠΈΠ·Π±Π°Π²ΠΈΡΡΡΡ ΠΎΡ Π½Π΅Π½ΡΠΆΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Β«ΠΌΡΡΠΎΡΠ°Β», Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ Β«ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π²ΡΠΈΡ Β» Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ². ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΡΠ΅ΠΏΠ΅ΡΡ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΡΠΈ Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΡΡΠΎ Β«ΠΌΡΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠΈΠΊΠΈΒ», ΠΈ ΠΈΠ³ΡΠ°ΡΡ Π²Π°ΠΆΠ½ΡΡ ΡΠΎΠ»Ρ Π² ΠΌΠ΅ΠΆΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΌΡΠ½ΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ. ΠΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΡ, ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°ΡΠΈ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ (ΠΌΠ ΠΠ, Π²ΠΈΡΡΡΡ) ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠ² (Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ, ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ) ΠΈΠ· ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ Π² Π΄ΡΡΠ³ΡΡ (ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°-ΡΠ΅ΡΠΈΠΏΠΈΠ΅Π½Ρ). Π‘ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ, Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΡ, ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡΠ΅ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ, ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠ³Π½ΡΡΡΠΌΠΈ ΡΡΡΠ΅ΡΡΡ, Π΄Π°ΡΡ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΡ, Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ Π½Π° ΠΈΠ½Π΄ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΏΠ°ΡΠ°ΠΊΡΠΈΠ½Π½ΡΠΌ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠΌ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΡΡΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ b-ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΏΠΎΠ΄ΠΆΠ΅Π»ΡΠ΄ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ ΠΏΡΡΠ΅ΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌ [6]. Π‘ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ, ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΡ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½Ρ Π΄ΠΈΡΡΠ°Π½ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Β«Π½ΠΈΡΒ». ΠΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΈΠ³ΡΠ°ΡΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΠ»Ρ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΌ ΠΈΠΌΠΌΡΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠ΅ (ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π°Π½ΡΠΈΠ³Π΅Π½Π° ΠΊΠ°ΠΊ ΠΈΠΌΠΌΡΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΠ°).
ΠΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΈΠΊΠΈ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π° ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ
ΠΠΈΠΊΡΠΎΡΠΈΠΏΡ (microarray). ΠΡΠΎ ΠΌΠΈΠ½ΠΈΠ°ΡΡΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ Π³ΠΈΠ±ΡΠΈΠ΄ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠΉ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΡΡΠΎΠ²Π½Π΅Π²ΡΠΉ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΎΡΠ΅Π½ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ. ΠΡΠΎΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ ΠΏΡΠ΅Π΄Π»Π°Π³Π°Π΅Ρ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠΌΠ±ΠΈΠ½Π°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π° ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠ΅ΠΉ Π³Π΅Π½ΠΎΠ² Π½Π° ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΈΠ·ΡΡΠ°ΡΡ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈ ΡΠ΅Π»Π΅Π²ΡΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠ². ΠΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ Π½Π° ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠΉ Π³ΠΈΠ±ΡΠΈΠ΄ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ Π² ΡΠ²Π΅ΡΠ΄ΠΎΠΉ ΡΠ°Π·Π΅. ΠΠΎΠ½Π΄Ρ ΠΊΠΎΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ Ρ ΡΠ²Π΅ΡΠ΄ΡΠΌ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ, Π² ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠ°ΡΠΊΠΈΡΡΡΡΡΡ ΠΈ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΡΡΡ Π² ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΠΉ ΡΠ°Π·Π΅. ΠΠ»Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈΠ·-Π·Π° ΠΈΡ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΡΡΡΠ΄Π½ΠΎ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠΈΠ·ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΡΠ° ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ° Π±ΡΠ»Π° ΡΠ΅ΡΠ΅Π½Π° Π½Π° Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΠ»Π°ΡΡΠΎΡΠΌΠ°Ρ (Exiqon) Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠΎΠ΄ΠΈΡΠΈΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΈΠ»ΠΈ LNA (Locked Nucleic Acid), ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½Ρ Π² Π·ΠΎΠ½Π΄Ρ Π³ΠΈΠ±ΡΠΈΠ΄ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ. Π‘ΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠΉ Π²ΡΠ±ΠΎΡ LNA ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅Ρ ΡΠ°Π·Π½ΠΈΡΡ Π² ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΡΠΌ Π·ΠΎΠ½Π΄ΠΎΠΌ ΠΈ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΡ [7]. ΠΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ LNA Π² Π·ΠΎΠ½Π΄Ρ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Ρ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΏΠΎΡ ΠΎΠΆΠΈΠΌΠΈ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡΠΌΠΈ. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠΊΡΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈΠ· Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΉ Π½Π°ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π½ΠΈΠΆΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½Π°Ρ ΠΈΠ· ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΊΠ°Π½Π΅ΠΉ, Π° ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠΈΠΏΡ Π½Π° ΡΠ°ΠΌΠΎΠΌ Π΄Π΅Π»Π΅ Π½Π΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π°. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠΈΠΏΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΊΡΠΈΠ½ΠΈΠ½Π³Π°, Π·Π° ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Π° ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΡΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ Π²Π°Π»ΠΈΠ΄Π°ΡΠΈΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ qRT-PCR.
qRT—PCR ΠΈΠ»ΠΈ ΠΠ¦Π Π² ΡΠ΅Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ Π»Π΅Ρ Π΄Π»Ρ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π° ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈ ΡΡΠΈΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΡΡΠ°Π»ΠΎΠ½Π½ΡΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ [8]. ΠΡΠ΅ΠΈΠΌΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ Π΅Π³ΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΏΠΎΠ²ΡΠ΅Π΄Π½Π΅Π²Π½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΠ΅. ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΎΠ½ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»Π΅Π½, ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅Π½ ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄Π»Π°Π³Π°Π΅Ρ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΈΠΉ Π΄ΠΈΠ°ΠΏΠ°Π·ΠΎΠ½ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ. Π‘ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΡ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ Π΄Π»Ρ Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈΠ»ΠΈ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΠΏΠ°Π½Π΅Π»Π΅ΠΉ ΠΈΠ· Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΎΡΠ΅Π½ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΡΡΠΎ ΡΡΠ΅Π±ΡΠ΅Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ΅ΡΠΎΠ², Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄Π°Ρ Π»ΡΠ½ΠΊΠ° ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ°ΠΉΠΌΠ΅ΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ. ΠΠ΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π° ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π΄Π΅Π»Π°ΡΡ ΠΈΡ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΠΌΠΈ. ΠΠ΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΠΌΠ°Π»ΡΠΉ ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅Ρ ΡΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΈΠ³ΠΎΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΈ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΡΠ°ΠΊΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΠΎΠ»ΠΈ (Π) β Ρ Π²ΠΎΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΌΠ ΠΠ, Π½Π΅ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΡΠ°ΠΉΠΌΠ΅ΡΡ. ΠΠΎΡ ΠΏΠΎΡΠ΅ΠΌΡ Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ ΠΏΠ»Π°ΡΡΠΎΡΠΌΠ°ΠΌΠΈ qRT-PCR ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ Π΄Π²Π΅ ΠΊΠ°ΡΠ΅Π³ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠ². ΠΠ½ΠΈ ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ ΡΠ°Π·ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠ°ΠΉΠΌΠ΅ΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π°ΠΌΠΈ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠΈ. ΠΠ΅ΡΠ²ΡΠΉ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ Π½Π° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΏΡΠ°ΠΉΠΌΠ΅ΡΠ° ΡΠΈΠΏΠ° stem-loop Π΄Π»Ρ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠ°Π½ΡΠΊΡΠΈΠΏΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ. ΠΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΠΊΠΠΠ Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π°ΠΌΠΏΠ»ΠΈΡΠΈΡΠΈΡΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠ°ΠΉΠΌΠ΅ΡΠ°ΠΌΠΈ (reverse and forward primers), ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡ Π² ΡΠ΅Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ»ΡΠΎΡΠΎΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π΄ΠΎΠ±Π°Π²Π»ΡΡΡ ΠΊ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅Π΄Π΅. ΠΡΠΎΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΏΠ»Π°ΡΡΠΎΡΠΌΠ°Ρ , ΠΊΠ°ΠΊ TaqMan Cards (Life Technologies). ΠΡΠΎΡΠΎΠΉ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠ°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ°: ΠΏΠΎΠ»ΠΈ (Π)-ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠΌΠ΅ΡΠ°Π·Ρ Escherichia coli, Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π°Π½ΡΠΈΡΠΌΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΏΡΠ°ΠΉΠΌΠ΅Ρ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠΉ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΈ (Π’), Ρ ΠΎΠ±Π΅ΠΈΡ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½ β ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π² 5β-ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ ΠΈ Π² 3β-ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΡ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠ°Π½ΡΠΊΡΠΈΠΏΡΠΈΠΈ, Π° Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π°ΠΌΠΏΠ»ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΡ Π²ΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ ΡΠΎ ΡΠΌΡΡΠ»ΠΎΠ²ΡΠΌ ΠΏΡΠ°ΠΉΠΌΠ΅ΡΠΎΠΌ. ΠΠ»Π°ΡΡΠΎΡΠΌΡ, ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ Qiagen ΠΈ Stratagene, ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΡΠ°ΠΉΠΌΠ΅ΡΡ, ΡΠΎΠ³Π΄Π° ΠΊΠ°ΠΊ Exiqon ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠ°ΠΉΠΌΠ΅ΡΡ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠ΅ LNA-Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄Ρ, ΡΡΠΎ Π΄Π°Π΅Ρ ΠΈΠΌ Π±ΠΎΠ»ΡΡΡΡ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΠΊΡ. ΠΠΎ Π²ΡΠ΅Ρ ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΡ Π°ΠΌΠΏΠ»ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠΊΠ°Π»ΠΈΡΡΡΡΠΈΠΌ Π°Π³Π΅Π½ΡΠΎΠΌ SYBR Green, ΡΡΡ ΡΠ»ΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅Π½ΡΠΈΡ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ Π² 100 ΡΠ°Π· ΠΏΡΠΈ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π² Π΄Π²ΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π΄ΠΎΡΡΠΈΡΡ Π°Π±ΡΠΎΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ [9].
Π’ΡΡΠ΄Π½ΠΎΡΡΠΈ Π² ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΈΠΊΠ΅, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠ΅ Ρ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·ΠΎΠΌ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ
1) ΠΡΠ±ΠΎΡ ΡΠΈΠΏΠ° ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠΎΠ², ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΡΡ Π΄Π»Ρ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π° ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π°Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΉ.
2) Β«ΠΠ°Π³ΡΡΠ·Π½Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΒ» ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠΎΠ².
3) ΠΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΡΠ° Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠ².
ΠΡΠ΅Π°Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠ΅. ΠΡΠ»ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°ΡΡ ΡΡΠ΅Π΄ΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠΎΠ² Π΄Π»Ρ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΏΡΠΈ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡΡ , ΡΠΎ Π»ΡΡΡΠΈΠΌ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠΎΠΌ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΊΡΠΎΠ²Ρ, Π° ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ° ΠΈΠ»ΠΈ ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΡΠΊΠ°. ΠΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ [10], ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΠ²ΡΠΈΠ΅ ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΡ ΠΈ ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΡΠΊΡ, ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π½Π΅ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ²Π°Π»ΠΈ ΡΠ°Π·Π½ΠΈΡΡ Π² ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π²Π½Π΅ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Ρ ΠΎΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½Ρ Π² ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΡΠΊΠ΅. ΠΡΠ±ΠΎΡ Π°Π½ΡΠΈΠΊΠΎΠ°Π³ΡΠ»ΡΠ½ΡΠ° Π΄Π»Ρ ΡΠ±ΠΎΡΠ° ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΡ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎ Π²Π»ΠΈΡΠ΅Ρ Π½Π° ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Ρ ΠΈ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ [10]. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠΎΠΌ ΡΡΠ΅Π΄ΠΈ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΡΡ Π°Π½ΡΠΈΠΊΠΎΠ°Π³ΡΠ»ΡΠ½ΡΠΎΠ² Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Π° ΡΡΠ°ΡΡ ΡΡΠΈΠ»Π΅Π½Π΄ΠΈΠ°ΠΌΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠΊΡΡΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° (ΠΠΠ’Π). Π¦ΠΈΡΡΠ°Ρ ΠΈ Π³Π΅ΠΏΠ°ΡΠΈΠ½ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΠΈΠ·Π±Π΅Π³Π°ΡΡ Π²Π²ΠΈΠ΄Ρ ΠΈΡ ΠΈΠ½Π³ΠΈΠ±ΠΈΡΡΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ Π½Π° ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡ, ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΡΠ΅ Π² qRT-PCR. ΠΠ±ΡΠ΅ΠΌ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΊΡΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΈ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π²Π»ΠΈΡΡΡ Π½Π° ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ; ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΡΡΠΎΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ Π±ΡΠ» ΡΠ΅ΡΠΊΠΎ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½ Π² ΠΏΡΠΎΡΠΎΠΊΠΎΠ»Π΅ [11]. ΠΠ΅ΠΌΠΎΠ»ΠΈΠ· ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ miR-16 ΠΈ miR-451. Π’Π΅ΠΌ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎ ΡΡΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ miR-16 ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠ². Π£ΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ±ΠΎΡΠ° ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ°, ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΎΡ ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ, Π½Π΅ Π±ΡΠ»ΠΈ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½Ρ. ΠΡΠ±ΠΎΡ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΈ ΠΈ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΡΠ³ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ, Ρ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ, ΠΎΡ Π·Π°ΠΏΡΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π° Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ β ΠΎΡ Π·Π°Π³ΡΡΠ·Π½Π΅Π½ΠΈΠΉ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π½ΡΠΆΠ½ΠΎ ΡΡΡΡΠ°Π½ΠΈΡΡ. Π€Π°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ, ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΠΎΠ±Π»ΠΎΠΌΠΊΠΈ, Π°ΠΏΠΎΠΏΡΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π»ΡΡΠ° ΠΈ ΡΡΠΎΠΌΠ±ΠΎΡΠΈΡΡ ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΡΠ²ΠΎΠΈ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ. ΠΠΎΠ³Π΄Π° Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡ ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΡ, ΡΠ΅ΠΊΠΎΠΌΠ΅Π½Π΄ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈΠ³ΠΎΡΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΡ, ΠΎΠ±Π΅Π΄Π½Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΡΠΎΠΌΠ±ΠΎΡΠΈΡΠ°ΠΌΠΈ, ΠΏΡΡΠ΅ΠΌ Π΄Π²ΠΎΠΉΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΡΠ³ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΌ ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΡΠ³ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 800 g, Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π²ΡΠΎΡΡΠΌ ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΡΠ³ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΡ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 12 000 g Π΄Π»Ρ ΡΠ΄Π°Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΎΠΌΠ±ΠΎΡΠΈΡΠΎΠ², ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π±ΠΎΠ³Π°ΡΡΠΌ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠΌ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΈΡΠΊΠ°Π·ΠΈΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠΏΡΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΡ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠ². ΠΡΠ° Π³Π»ΠΎΠ±Π°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠΊΡΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΡ Π½Π΅ ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°Π΅Ρ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΡΠΎΡΠΌΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈ ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΡΠ»ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΡΠ³ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ (110 000 g) ΠΈΠ»ΠΈ Π΄ΡΡΠ³Π°Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΡΠΈΠ΅ΠΌΠ»Π΅ΠΌΠ°Ρ ΠΏΡΠΎΡΠ΅Π΄ΡΡΠ° (ΡΠ΅Π»Π΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ ΠΎΡΠ°ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅, ΡΠ»ΡΡΡΠ°ΡΠΈΠ»ΡΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈ Ρ. Π΄.) ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π»Ρ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌ ΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠ°ΡΡΠΈΡ. Π§ΡΠΎ ΠΊΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ Ρ ΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Ρ ΡΠ°Π½ΠΈΡΡΡΡ Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ 72 Ρ ΠΏΡΠΈ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ +4 C ΠΈ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠ΅ΡΡΡΠ΅Π² ΠΏΡΠΈ β20 Β°C ΠΈΠ»ΠΈ β80 Β°C. Π‘ΠΎΠ³Π»Π°ΡΠ½ΠΎ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ°ΠΌ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΠ½ΠΈΠΆΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ +4 Π‘ [12], ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π·Π°ΠΌΠΎΡΠ°ΠΆΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡ ΡΡΠ°Π·Ρ ΠΏΡΠΈ β80 Β°Π‘. ΠΡΡΠ΅ΠΊΡ ΡΠΈΠΊΠ»ΠΎΠ² Π·Π°ΠΌΠΎΡΠ°ΠΆΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΡ/ΡΠ°Π·ΠΌΠΎΡΠ°ΠΆΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π½ΠΎΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΠ²ΡΠΉ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅Ρ ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ Π½Π΅ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ°ΠΌ. ΠΠ΅ΡΠΌΠΎΡΡΡ Π½Π° ΡΠΎ ΡΡΠΎ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, Π΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΡΡΡ Π»ΡΡΡΡΡ ΡΡΠ°Π±ΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Ρ ΠΌΠ ΠΠ, ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ°Π·Π½ΠΈΡΠ° Π² ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ΅ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΉ Ρ ΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠΎΠ², Π° ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ Π½Π΅ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΠΎΠ΄Π½Π°Ρ Π΄Π΅Π³ΡΠ°Π΄Π°ΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ°. ΠΡ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅ΠΌ, ΡΡΠΎ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠ΅ Ρ Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΎΡΠΌΠ°ΠΌΠΈ, Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΡΠ°Π±ΠΈΠ»ΡΠ½Ρ Π² Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ ΠΈ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²Ρ ΠΊ Π ΠΠΠ°Π·Π°ΠΌ, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ΅, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π½Π΅ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ Ρ Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»Π°ΠΌΠΈ. Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΠ½ΠΈΠΊΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π½Π΅Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈ Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΎΡΠΌΠ°ΠΌΠΈ, ΡΡΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½ΡΡΡ ΡΠ°Π·Π½ΡΠ΅ ΡΠΈΠΏΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ , ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π±Π»Π°Π³ΠΎΠΏΡΠΈΡΡΡΡΠ²ΡΡΡ ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ°ΠΌ Π΄Π΅Π³ΡΠ°Π΄Π°ΡΠΈΠΈ, Π½ΠΎ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΉ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° Π½Π΅Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΠΌ ΠΈ ΠΈΡ Π°ΡΡΠΎΡΠΈΠ°ΡΠΈΡ Ρ ΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠ΅Π½ΡΠΌΠΈ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Ρ Π±ΡΡΡ Π²Π°ΠΆΠ½ΡΠΌΠΈ Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΡΡΡΡΠΈΠΌΠΈ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ [13].Π’Π°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΈΠ½Π³ΠΈΠ±ΠΈΡΠΎΡΡ Π ΠΠΠ°Π· ΠΏΠΎΠΌΠΎΠ³Π°ΡΡ ΡΠΎΡ ΡΠ°Π½ΡΡΡ Π½Π΅Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π·Π°ΡΠΈΡΠ°Ρ ΡΠ°ΠΌΡΠ΅ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΎΡ Π΄Π΅Π³ΡΠ°Π΄Π°ΡΠΈΠΈ. ΠΡΠΈ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΎΠ±Π½Π°Π΄Π΅ΠΆΠΈΠ²Π°ΡΡ, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΎΡ ΡΠ°Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΡΡΠ΅Π΄Π΅, ΠΈ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ², ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π² ΡΠ²ΠΎΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Β«ΠΈΠ·Π±Π΅Π³Π°Π»ΠΈΒ» ΡΠ²ΠΎΠ΅Π³ΠΎ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΠΈΠ»Ρ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ Π±ΡΡΡΡΠΎΠΉ Π΄Π΅Π³ΡΠ°Π΄Π°ΡΠΈΠΈ Π² Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ . Π ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ, ΡΡΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΡ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ ΡΡΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΠΊΠ²Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΊΠ°ΠΊ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΡ, Π½ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ° ΡΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΠΈ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² Π½Π΅ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ Π² ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΏΠ΅ΠΏΡΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠΏΠ΅ΠΏΡΠΈΠ΄ΠΎΠ².
ΠΠΊΡΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»Π΅Π½Π° ΡΠΌΠ΅ΡΡΡ Π³ΡΠ°Π½ΠΈΠ΄ΠΈΠ½ ΡΠΈΠΎΡΠΈΠ°Π½Π°Ρ/ΡΠ΅Π½ΠΎΠ»/Ρ Π»ΠΎΡΠΎΡΠΎΡΠΌΠ° ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΠΊΡΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΌΠΈ Π½Π°Π±ΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ, ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ miRNeasy (Qiagen), mirVana (Ambion) ΠΈ PureLink (Invitrogen). ΠΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π°, ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π° ΡΠΊΡΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΈ. ΠΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π½ΠΎΠ»Π° Π² ΡΠΎΡΠ΅ΡΠ°Π½ΠΈΠΈ Ρ ΡΠ»ΡΡΡΠ°ΡΠΈΠ»ΡΡΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ Π½Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ ΡΠΏΠΈΠ½-ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ½ΠΎΠΊ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ²Π°Π΅Ρ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΉ Π²ΡΡ ΠΎΠ΄ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΉ Π ΠΠ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈΠ· Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΉ [14]. Π‘ΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ Π³ΠΎΠ»ΠΎΠ΄Π° ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π²Π»ΠΈΡΡΡ Π½Π° ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π΄Π²ΡΠΌΡ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π°ΠΌΠΈ. ΠΠΎ-ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ , Ρ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ», ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡ Π² ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΠΠΠ, Π΅ΠΆΠ΅Π΄Π½Π΅Π²Π½ΠΎ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π² ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ. ΠΠΎ-Π²ΡΠΎΡΡΡ , ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ Π»ΠΈΠΏΠΎΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΈΠ½ΠΎΠ² ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ Π΅Π΄Ρ ΠΏΡΠ΅ΠΏΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠ°Π·Π΅ ΡΠΊΡΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΈ [15]. ΠΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π°Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ (ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡ, ΠΏΠΎΠ», ΡΡΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΏΡΠΈΠ½Π°Π΄Π»Π΅ΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ, ΡΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ, ΡΠΈΡΠΊΠ°Π΄Π½ΡΠΉ ΡΠΈΡΠΌ, ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈΠΊΠ°ΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ²) ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π²Π»ΠΈΡΡΡ Π½Π° ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ [16].
Π‘ΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ. Π‘ΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΡΡ Π΄Π²Π° ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π° ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ: Π°Π±ΡΠΎΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ (absolute quantification and relative quantification). ΠΠ°ΠΆΠ½ΠΎΠΉ Π·Π°Π΄Π°ΡΠ΅ΠΉ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠΈΠ·ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠ½Π΄ΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΊΠ·ΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΡΠ°Π»ΠΎΠ½Π½ΡΠΌΠΈ Π³Π΅Π½Π°ΠΌΠΈ (ΡΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΎΠ»ΠΈΠ³ΠΎΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄Ρ), ΡΡΠΎΠ±Ρ ΡΠΎΡΠ½ΠΎ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΠΈΡΡ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ. Π ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΡΠ° ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ Π² ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΡ , ΡΡΠΎ Π΄Π΅Π»Π°Π΅Ρ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΡΡΡΠ΄Π½ΠΎ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠΏΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡΠΌΠΈ. ΠΡΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠΎΠ³ΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΡΠ΅Π»Π΅Π²ΡΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΎ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠ². Π‘ΡΠ΅Π΄ΠΈ ΡΠ½Π΄ΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠ² ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ RNU6A ΠΈ RNU6B. Π’Π΅ΠΌ Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ ΠΊ ΠΊΠ»Π°ΡΡΡ Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΡ ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΡΡ Π ΠΠ (snRNAs) ΡΠΎ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π°ΠΌΠΈ, ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΎΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ. MiR-16 ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠ²: ΠΎΠ½ Π±ΡΠ» ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΡΠ°Π±ΠΈΠ»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΈ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠ²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠΉ Π² ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ. Π’Π΅ΠΌ Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ Π³Π΅ΠΌΠΎΠ»ΠΈΠ· ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΠΈΡΡ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ, ΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ , Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ ΠΏΡΠΈ ΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡΡ . ΠΠ΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΊΠΎΠΌΠ±ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΠΉ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½Ρ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΡΡΠ°Π»ΠΎΠ½Π½ΡΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠ² Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΊΠΎΠΌΠ±ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΡ miR-16 Ρ miR-93, ΠΏΠΎ-Π²ΠΈΠ΄ΠΈΠΌΠΎΠΌΡ, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π΄Π»Ρ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠ² Ρ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΆΠ΅Π»ΡΠ΄ΠΊΠ°, Π° ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΡΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΠΈ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΈΠ· 11 ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠ² Π½Π° ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΈ, ΡΡΠΎ ΠΊΠΎΠΌΠ±ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΡ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ (miR-221, miR-191, let-7a, miR-181a ΠΈ miR-26a) Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π΄Π»Ρ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠΈΠΉΠ½ΡΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈ [17]. Π‘ΡΠ΅Π΄ΠΈ ΡΠΊΠ·ΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΡΡ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΠΏΡΠΈΠ½Π°Π΄Π»Π΅ΠΆΠ°ΡΠΈΠ΅ Caenorhabditis elegans, ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ cel-miR-39. ΠΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ½Π΄ΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΡΠ°Π»ΠΎΠ½Π½ΡΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠ² ΠΏΠΎΠΌΠΎΠ³Π°Π΅Ρ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠΈΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠΈΡ ΠΈΠ·-Π·Π° ΠΎΡΠ±ΠΎΡΠ° ΠΏΡΠΎΠ±, Π² ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΊΠ·ΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½ΡΠ΅ Π³Π΅Π½Ρ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ Π΄Π»Ρ ΠΌΠΈΠ½ΠΈΠΌΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΠΈ Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ Π°Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π½Π°ΠΈΠ»ΡΡΡΠΈΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π΄Π»Ρ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠ² ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠ±ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΡ ΡΡΠΈΡ Π΄Π²ΡΡ ΡΠΈΠΏΠΎΠ² ΡΡΠ°Π»ΠΎΠ½Π½ΡΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠ².
ΠΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΊΠ°ΠΊ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ. ΠΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΡΠ°ΡΡΡΡ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄Π° ΠΊ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΠΠ (Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ°), ΠΌΠ ΠΠ (ΡΡΠ°Π½ΡΠΊΡΠΈΠΏΡΠΎΠΌΠ°) ΠΈ Π±Π΅Π»ΠΊΠ° (ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΎΠΌΠ°). ΠΠ΅ΡΠΌΠΎΡΡΡ Π½Π° ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π΅ ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΌΠ ΠΠ ΠΈΠ»ΠΈ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ², ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ², Π½Π΅ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΈ ΡΠΈΠ»ΡΠ½Π΅Π΅ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠΌΠΈ Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ½ΠΎΠΉ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡΡ. ΠΠ½ΠΈ, Π² ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ Π³Π»ΡΠ±ΠΎΠΊΠΎ ΠΏΠΎΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Ρ, ΡΠ΅ΠΌ ΠΌΠ ΠΠ, ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²ΠΎΠΌ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΡΡΡΡΠ°Π½ΡΠΊΡΠΈΠΏΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ ΠΌΠΎΠ΄ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΉ. ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΏΡΠΈ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ², ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π°Π΅ΠΌΡΠΉ Π΄Π»Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ qRT-ΠΠ¦Π ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠΎΠΊ, ΡΠ΅ΠΌ Π² Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Ρ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ². ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, Π² ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ° ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡ Π½Π°ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π»ΡΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠ°Π±ΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ, ΡΠ΅ΠΌ ΠΌΠ ΠΠ. ΠΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Β«ΡΠΏΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡΒ» ΠΎΡ Π΄Π΅Π³ΡΠ°Π΄Π°ΡΠΈΠΈ Π ΠΠΠ°Π·Π°ΠΌΠΈ Π² Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΈΡ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΎΡΠΌΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΡ, Π»ΠΈΠΏΠΎΡΠΎΠΌΡ ΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΡ Ρ Π±Π΅Π»ΠΊΠ°ΠΌΠΈ Π°rgonautes. Π Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΡΠΎΡΠΌΡ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° (Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½Π°Ρ ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½Π°Ρ) Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΊΠ°ΠΊ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠΌ. ΠΠ΅Π²Π΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΎΡΠΌΡ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΎΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ Π³ΠΈΠ±Π΅Π»Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ Π²ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅ Π°ΠΏΠΎΠΏΡΠΎΠ·Π° ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅ΠΊΡΠΎΠ·Π°, Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΠ΅ Π΄Π»Ρ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΊΠ°Π½ΠΈ ΠΏΡΠΈ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΡΡ Π² ΡΡΠΈΡ ΡΠΊΠ°Π½ΡΡ . ΠΠ΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΡ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, miR-122 Π΄Π»Ρ Π³Π΅ΠΏΠ°ΡΠΎΡΠΈΡΠΎΠ² ΠΈΠ»ΠΈ miR-1 ΠΈ miR-133 Π΄Π»Ρ ΠΊΠ°ΡΠ΄ΠΈΠΎΠΌΠΈΠΎΡΠΈΡΠΎΠ²). ΠΠ΅Π·ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΎΡΠΌΡ ΠΎΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ. Π ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΡ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²ΠΎΠΌ ΠΌΠ΅ΠΆΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΌΡΠ½ΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ, ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡΠ΅ΠΉ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π½Π° ΡΠΈΠ³Π½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΡΡΠΈ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ, ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΎΡ ΡΠ΅Ρ , ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΈΡ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π»ΠΈ. ΠΡΠΎΡΠΈΠ»Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΡ ΡΡ Π² ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΠ°Ρ , ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ½ΠΎ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅Π½ Π΄Π»Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ Π΅Π³ΠΎ ΡΠ΅ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π»Π° ΠΈ ΠΌΠΎΠ΄ΠΈΡΠΈΡΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ ΡΠΈΠ·ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ΠΌ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ° Π½Π΅ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΡΠΎΡ ΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΡΡΠΎ ΠΈ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΎΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ , ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΠΈ Π² Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ΅ ΠΈ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠΈ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠ΅Π²ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ [18]. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π½Π΅ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½Π° Π΄Π»Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΊΠ°Π½ΠΈ, ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π½Π°ΠΈΠ»ΡΡΡΠΈΠΌ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ΅Π³ΠΎ ΡΠΎΠ΄Π° Β«ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌΒ» Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ.
ΠΡΠΈ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΡ ΠΊ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠ°ΠΌ Π½Π΅ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠ΅Π²ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ. ΠΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅ΠΌ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°ΡΡ ΠΎΡ Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ, ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡΡΡ ΠΈΠΌ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ·ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ Π΅ΡΠ΅ Π΄ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π΅Π³ΠΎ ΡΠΈΠΌΠΏΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΈΠ»ΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΠΎΡΠ»ΠΎΠΆΠ½Π΅Π½ΠΈΠΉ (ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ ΡΡΡΠ°ΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠ°). ΠΡΠ° Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠ° ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ Π²Π°ΠΆΠ½Π° ΠΏΡΠΈ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ²ΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡΡ (ΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΡ Π°Π³ΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ/ΠΈΠ½Π²Π°Π·ΠΈΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΈΡΠΊ ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡΠ°Π·ΠΎΠ² ΠΈ ΠΎΡΠ²Π΅Ρ Π½Π° Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅).
ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡ Π² Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠ»Π΅ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ², ΠΌΡ Π½Π΅ ΡΠΌΠΎΠΆΠ΅ΠΌ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°ΡΡ Π²ΡΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ, ΠΏΡΠΈ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ². ΠΡ ΡΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠ΅ΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΠ΅ΠΊΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Ρ Π² ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΡΡ , Π³Π΄Π΅ ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² ΠΊΠ°ΠΆΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ΠΈΠ·Π±Π΅ΠΆΠ½ΡΠΌ, Π° ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ Π² ΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, ΠΏΡΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎ-ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡΡ , ΡΠ°Ρ Π°ΡΠ½ΠΎΠΌ Π΄ΠΈΠ°Π±Π΅ΡΠ΅, ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ.
ΠΠ½ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ
ΠΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΡΠ΅ΡΡΠ΅ΠΉ Π²Π΅Π΄ΡΡΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΌΠ΅ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π² ΠΌΠΈΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎ-ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΡΡ ΠΈ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ. ΠΡΠ΅ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅ΠΉ ΡΠ°ΠΊ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ½Π°ΡΠ΅ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡ ΠΊ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΠΠ. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Ρ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΡΠ½Π΄Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ. ΠΠ΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΠ² ΡΠ²ΠΈΠ΄Π΅ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΡΡΡ ΠΎΠ± ΡΡΠ°ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠΈ ΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ. ΠΠΎ-ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ , ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 50% Π³Π΅Π½ΠΎΠ², ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ²Π°ΡΡ Π² Ρ ΡΡΠΏΠΊΠΈΡ ΡΡΠ°ΡΡΠΊΠ°Ρ , ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»ΡΡΡ Π°ΠΌΠΏΠ»ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΡ, ΠΎΡΠ°ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΡΠ°Π½ΡΠ»ΠΎΠΊΠ°ΡΠΈΡ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΠΠ ΠΏΡΠΈ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠΈ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΠΈ. Π‘ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ, ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²ΡΠ΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ, Π²ΡΠ·Π²Π°Π½Π½ΡΠ΅ Π³ΠΈΠΏΠ΅ΡΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ Π³ΠΈΠΏΠΎΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΡΠΌΠΈ, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΡΡΠ°Π½ΡΠΊΡΠΈΠΏΡΠΈΠΈ Π³Π΅Π½ΠΎΠ² ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ. Π’Π΅ΠΌ Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΡΡΡ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠ², ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ (Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²ΡΠ΅ ΡΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΎΡΡ), ΠΎΡΡΡΠ΄Π° ΠΈ ΠΈΡ Π½Π°Π·Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ Β«oncomiRΒ». ΠΠ΅Π΄Π°Π²Π½ΠΎ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ Π³ΠΈΠΏΠΎΠΊΡΠΈΡ, ΡΠΎΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠΆΠ΄Π°ΡΡΠ°Ρ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΠΏΡΡΠΊΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡΡ, ΠΈΠ½Π³ΠΈΠ±ΠΈΡΡΠ΅Ρ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π· ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ² DROSHA ΠΈ DICER, ΡΡΠΎ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΎΠ±ΡΠΈΠΉ ΠΏΡΠ» ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌΡΠΌ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΡΡΠ²ΡΡ ΡΠΎΡΡΡ ΠΈ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΠΈ Ρ ΠΏΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡΠ°Π·ΠΎΠ² [19]. ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠΉ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΡΠΌΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΠΏΡΡΡΠΌΠΈ ΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ³Π΅Π½Π΅Π·Π°. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²ΡΡ ΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² Π΄Π»Ρ ΡΠΊΡΠΈΠ½ΠΈΠ½Π³Π°, Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ, ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ·ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π΄Π»Ρ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ Π·Π° ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠ΅Π²ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠΌ. ΠΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ΅ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΠ°Π΄ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΡΡ ΠΊ 2008 Π³., ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΠ»Ρ miR-21 Π² Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ΅ ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ·Π΅ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π½ΠΎΠΉ ΠΊΡΡΠΏΠ½ΠΎΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ Π-ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ Π»ΠΈΠΌΡΠΎΠΌΡ [20]. Π‘ ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΡ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½Π½ΡΡ Π² ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Ρ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅ΠΉ, ΡΠ°ΡΡΠ΅Ρ. ΠΠ° ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½ΠΈΠ΅ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π»Π΅Ρ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΡ Β«ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠ½Π°Ρ Π±ΠΈΠΎΠΏΡΠΈΡΒ» Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π²ΠΎΠ·ΡΠΎΡΠ»Π°. ΠΠ½Π° Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²ΠΎΠΉ ΠΠΠ, ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ [21]. ΠΡΡΡ Π΄Π²Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΡ ΠΏΡΠ΅ΠΈΠΌΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π°. ΠΠΎ-ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ , ΡΡΠΈ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π½Π΅ΠΈΠ½Π²Π°Π·ΠΈΠ²Π½Ρ, Π²ΠΎ-Π²ΡΠΎΡΡΡ β ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠ»Π΅Π΄ΠΈΡΡ Π·Π° ΡΠ²ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΊΠΈΠ½Π΅ΡΠΈΠΊΠΈ ΡΡΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠΈΠΈ.
Π Π°ΠΊ ΠΌΠΎΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ. Π Π°ΠΊ ΠΌΠΎΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ β Π²Π΅Π΄ΡΡΠ°Ρ ΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ Π² ΠΆΠ΅Π½ΡΠΊΠΎΠΌ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ΅. MiR-137 ΠΈ miR-138 ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΡΡΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ KDM5 β Π³ΠΈΡΡΠΎΠ½Π° ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»Π°Π·Ρ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΠΈΡΡΠ΅Ρ ΡΠΎΡΡ ΠΈ ΠΌΠΈΠ³ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΡΠ°ΠΊΠ° ΠΌΠΎΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ [26]. MiR-21 ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π²ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈ ΠΌΠΈΠ³ΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΏΡΡΠ΅ΠΌ ΠΈΠ½Π³ΠΈΠ±ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π³Π΅Π½Π° Smad7 ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΠΈΠ³Π½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΡΡΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΏΠΈΠ΄Π΅ΡΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡ ΡΠΎΡΡΠ° (EGF) ΠΈ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠΎΡΠΌΠΈΡΡΡΡΠΈΠΉ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡ ΡΠΎΡΡΠ°-Ξ² (TGF-b) [27]. ΠΠ½Π°Π»ΠΈΠ· Π½Π° ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠΈΠΏΠ΅ ΠΊΠΎΠ³ΠΎΡΡΡ ΠΈΠ·1280 ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠΎΠ² ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΡΠΊΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΡΠ°ΠΊΠΎΠΌ ΠΌΠΎΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ ΠΈΠ· ΠΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ° Biobank (NCCB) ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎ Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ Π²ΠΈΠ΄Π°ΠΌΠΈ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅ΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π» ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΊ ΠΊΠΎΠΌΠ±ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΠΈ ΠΏΡΡΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ (miR-1246, miR-1307β3p, miR-4634, miR-6861β5p ΠΈ miR-6875β5p) Π² ΡΠ°Π½Π½Π΅ΠΌ Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ [28]. Π¦ΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ. ΠΠ΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, Π² Π½Π΅Π΄Π°Π²Π½Π΅ΠΌ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ° ΠΈΠ· ΡΠ΅ΡΡΡΠ΅Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΈΠΊΡΠΎΡΠΎΠΌ ΡΠ΅ΡΠΈΠ΄ΠΈΠ²Π° ΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΉ Π²ΡΠΆΠΈΠ²Π°Π΅ΠΌΠΎΡΡΠΈ Ρ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΡΡΠΎΠΉΠ½ΡΠΌ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ°ΠΊΠΎΠΌ ΠΌΠΎΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ (Π’ΠΠ ΠΠ) [29]. ΠΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½Π΅Π΅ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Ρ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ Π³ΠΎΡΠΌΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ² ΡΡΡΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°, ΠΏΡΠΎΠ³Π΅ΡΡΠ΅ΡΠΎΠ½Π° ΠΈ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠ° HER-2. Π’ΡΠΎΠΉΠ½ΠΎΠΉ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ ΡΠ°ΠΊ ΠΌΠΎΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΡΡΠΈ 15% ΠΎΡ ΡΠ°ΠΊΠ° ΠΌΠΎΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ ΠΈ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ·ΠΎΠΌ.
Π Π°ΠΊ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ. Π Π°ΠΊ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ β Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ°ΡΡΠΎ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½Π°Ρ Π·Π»ΠΎΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½Π°Ρ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Ρ Ρ ΠΌΡΠΆΡΠΈΠ½ ΠΈ Π²ΡΠΎΡΠ°Ρ Π²Π΅Π΄ΡΡΠ°Ρ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½Π° ΡΠΌΠ΅ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΡΠ°ΠΊΠ° Π»Π΅Π³ΠΊΠΈΡ . Π Π΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ Π½Π° ΠΌΡΡΠ°Ρ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠΎΠΏΡΡΡΡΠ²ΡΡΡΠ΅Π΅ ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ miR-15 ΠΈ miR-16 ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Ρ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ miR-21 Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΡΠ°ΠΊΠ° ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π°ΠΊΡΠΈΠ²ΠΈΡΡΠ΅Ρ ΠΏΡΡΡ TGF-b, ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΡΡΠ²ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡΠ°Π·ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π² ΠΊΠΎΡΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΈ ΠΎΡΡΠ΅ΠΎΠ»ΠΈΠ·Ρ ΠΏΡΡΠ΅ΠΌ ΠΈΠ½Π²Π°Π·ΠΈΠΈ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ [30]. ΠΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΡΡΠ΅Ρ ΡΠ½Π΄ΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π΄Π»Ρ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ ΡΠ°ΠΊΠ° ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ (PPV) 80%. Π‘ΡΠ΅Π΄ΠΈ ΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ let-7a, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²ΡΠΌ ΡΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΎΡΠΎΠΌ ΠΈ miR-141, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ³Π΅Π½ΠΎΠΌ [31]. ΠΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ miR-107 ΠΈ miR-574β3p ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π½Π°ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΡΡΠ΅ Π² ΠΌΠΎΡΠ΅ Ρ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΡΠ°ΠΊΠΎΠΌ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Ρ, ΡΠ΅ΠΌ Ρ Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΡ ΠΌΡΠΆΡΠΈΠ½ [32].
ΠΠΎΠ»ΠΎΡΠ΅ΠΊΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ°ΠΊ. Π ΠΌΠΈΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΎΡΠ΅ΠΊΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ°ΠΊ Π·Π°Π½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ ΠΎΠ΄Π½Ρ ΠΈΠ· Π²Π΅Π΄ΡΡΠΈΡ ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠΉ. Π Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΡ Π±ΡΠ»Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π° ΡΠΎΠ»Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΏΠ°ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π΅Π·Π΅ Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΠΈ, ΡΡΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΎ Π΄Π»Ρ ΡΠ°Π½Π½Π΅Π³ΠΎ ΡΠΊΡΠΈΠ½ΠΈΠ½Π³Π°. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, Π² ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΈΠ· ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡ Π±ΡΠ» ΠΏΡΠΎΠ°Π½Π°Π»ΠΈΠ·ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ΅ Ρ 103 ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΠΊΠΎΠ»ΠΎΡΠ΅ΠΊΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ°ΠΊΠΎΠΌ ΠΈ Ρ 37 ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠ², Π³Π΄Π΅ Π°Π±Π΅ΡΡΠ°Π½ΡΠ½Π°Ρ miR-221 Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΡΡΠ΅Ρ Π΄Π²Π΅ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ Ρ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ 86% ΠΈ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ Π² 41% [33]. MiR-29a ΠΈ miR-92a ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΈΠΌΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π΄Π»Ρ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°ΠΊΠ°, ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ 73%, Π° ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΡ β 79% [34]. MiR-92 Π±ΡΠ»Π° ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΄Π΅Π½Π° Ρ 180 ΡΡΠ°ΡΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ², Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Ρ 90 ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΠΊΠΎΠ»ΠΎΡΠ΅ΠΊΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ°ΠΊΠΎΠΌ, 20 ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΡΠ°ΠΊΠΎΠΌ ΠΆΠ΅Π»ΡΠ΄ΠΊΠ°, 20 ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ Π²ΠΎΡΠΏΠ°Π»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΠΈΡΠ΅ΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΠΈ 50 ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠ² Π΄Π»Ρ Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΊΠΎΠ»ΠΎΡΠ΅ΠΊΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°ΠΊΠ° ΠΎΡ ΡΠ°ΠΊΠ° ΠΆΠ΅Π»ΡΠ΄ΠΊΠ° [35]. ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ·ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ΄Π΅Π½ΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠ΅ΡΠΈΠ΄ΠΈΠ²Π°. ΠΠ΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ miR-141 Π² ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ΅ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ ΡΠΎ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡΠ°Π·ΠΎΠ² ΠΈ ΠΏΠ»ΠΎΡ ΠΈΠΌ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ·ΠΎΠΌ, ΡΠΎΠ³Π΄Π° ΠΊΠ°ΠΊ miR-29-c ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ ΡΠ°Π½Π½ΠΈΠΉ ΡΠ΅ΡΠΈΠ΄ΠΈΠ² [36, 37].
ΠΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΠΈ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π½Π΅ΡΠ²Π½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ. Π ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½ΠΈΠ΅ Π³ΠΎΠ΄Ρ Π² ΡΡΠ΄Π΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½Π° ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠΎΠ»Ρ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΊΠ°ΠΊ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² Π΄Π»Ρ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅ΠΉ Π¦ΠΠ‘. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΠΈ Π³ΠΎΠ»ΠΎΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠΎΠ·Π³Π° ΠΎΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡΠ°Π·ΠΎΠ² ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅ΠΉ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, miR-9, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ Π² Π³ΠΎΠ»ΠΎΠ²Π½ΠΎΠΌ ΠΌΠΎΠ·Π³Π΅, ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π² ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΡΡ Π¦ΠΠ‘ ΠΈ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π² Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΡΡ [38]. ΠΠ»ΠΈΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΎΠΌΡ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π°Π³ΡΠ΅ΡΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΠΈ ΡΠΌΠ΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΈΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΡΠΌΠΈ Π¦ΠΠ‘, ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΠΏΠΎΠΈΡΠΊ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² Π΄Π»Ρ ΡΠ°Π½Π½Π΅ΠΉ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ, ΡΠ»ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΉ Π²ΡΠΆΠΈΠ²Π°Π΅ΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² ΠΈ ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠ° ΡΠ΅ΡΠΈΠ΄ΠΈΠ²Π° ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΠΈ. ΠΠ°ΠΊ ΠΈ Π² ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΉ, Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½Ρ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΏΡΠΈ Π³Π»ΠΈΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΎΠΌΠ°Ρ . Π‘ΡΠ΅Π΄ΠΈ Π²ΡΠ΅Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ miR-21 ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΠΎΡΠΎΠ±ΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅, ΡΠ²Π»ΡΡΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΈΠ· Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² Π³Π»ΠΈΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΎΠΌΠ°Ρ . ΠΡΠ»ΠΎ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΈΠ·Π½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ²Π΅ΡΡ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΠΌ miR-21 Π² ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΡΠΊΠ΅ Ρ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ Π³Π»ΠΈΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΎΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΡΠ½ΠΈΠΆΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΎΠ±ΡΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅Π·Π΅ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΠΈ [39]. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ miR-21, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½Π°Ρ Ρ ΡΠΊΠ·ΠΎΡΠΎΠΌΠ°ΠΌΠΈ, ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠ»ΡΠΆΠΈΡΡ ΠΏΠ»Π°ΡΡΠΎΡΠΌΠΎΠΉ Π΄Π»Ρ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΡ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠ·Π»ΠΎΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ Π³Π»ΠΈΠΎΠΌ. ΠΠ΅Π΄ΡΠ»Π»ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΎΠΌΠ° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ°ΡΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΡΡ Π¦ΠΠ‘ Ρ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΉ. Π‘Π½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ, ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ miR-124, miR-125 ΠΈ miR-9, ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠ°Π»ΠΈ ΠΏΡΠΈ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΠΈ, ΡΡΠΎ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ ΠΈΡ ΡΠΎΠ»Ρ Π² ΠΎΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΊΠ΅ ΡΠΎΡΡΠ° ΠΌΠ΅Π΄ΡΠ»Π»ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΎΠΌΡ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π² ΠΈΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² Π΄Π»Ρ Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ [40].
Π‘Π΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎ-ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΡΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ
Π¦ΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΏΡΠΈΠ²Π»Π΅ΠΊΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΊΠ°Π½Π΄ΠΈΠ΄Π°ΡΠ°ΠΌΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΌΠΎΠ½ΠΈΡΠΎΡΠΈΠ½Π³Π° ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎ-ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ. ΠΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅ΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ° ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡ ΡΠ°Π½ΡΡΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ Π½ΡΠ½Π΅ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΡΡ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² Π²ΠΎΡΠΏΠ°Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎ-ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΡΡΠΎΠΏΠΎΠ½ΠΈΠ½, Π‘-ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π±Π΅Π»ΠΎΠΊ, Ρ Π΅ΠΌΠΎΠΊΠΈΠ½Ρ ΠΈ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΈΠ½Ρ). ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΊ ΡΠΎΠΌΡ ΠΌΠΎΠΌΠ΅Π½ΡΡ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΡΡΠΈ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ, Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ°ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΊΠ°Π½Π΅ΠΉ ΡΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·ΠΎΡΠ»Π°, ΡΡΠΎ Π΄Π΅Π»Π°Π΅Ρ ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΊΡΠ°ΠΉΠ½Π΅ Π²Π°ΠΆΠ½ΡΠΌΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΈΠ³ΡΠ°ΡΡ ΡΠ²ΠΎΡ ΡΠΎΠ»Ρ Π΅ΡΠ΅ Π·Π°Π΄ΠΎΠ»Π³ΠΎ Π΄ΠΎ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠΎΠΌΠ΅Π½ΡΠ°. ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ°Π·ΡΠΌΠ΅Π²Π°Π΅Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π΄Π»Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ°Π½Π½Π΅Π³ΠΎ ΡΠΊΡΠΈΠ½ΠΈΠ½Π³Π°. ΠΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡ Π² ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΈΠΈ ΠΈ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΎΠ½ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎ-ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ. Π ΡΠ΄ ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎ-ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡΡ , ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΈΠ½ΡΠ°ΡΠΊΡ ΠΌΠΈΠΎΠΊΠ°ΡΠ΄Π°, Π°ΡΠ΅ΡΠΎΡΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠ· ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠ², ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½Π°Ρ Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ, ΡΠΈΠ±ΡΠΈΠ»Π»ΡΡΠΈΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ΅ΡΠ΄ΠΈΠΉ, Π³ΠΈΠΏΠ΅ΡΡΡΠΎΡΠΈΡ, ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠΈΠ±ΡΠΎΠ·; ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ½ΡΡΠ»ΡΡΠ΅. ΠΡΠ΅ΡΠΎΡΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠ· ΠΎΡΠ²Π΅ΡΠ°Π΅Ρ Π·Π° Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²ΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎ-ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ. ΠΠ½ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΡΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ Π»ΠΈΠΏΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΈ Π²ΠΎΠ»ΠΎΠΊΠ½ΠΈΡΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Π² ΡΡΠ΅Π½ΠΊΠ΅ Π°ΡΡΠ΅ΡΠΈΠΉ. ΠΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠΉ Π°ΡΠ΅ΡΠΎΠΌΠ°ΡΠΎΠ·Π½ΠΎΠΉ Π±Π»ΡΡΠΊΠΈ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠΌ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΈΠΌΠΌΡΠ½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ, Π³Π»Π°Π΄ΠΊΠΎΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΈ ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΡΠΌ ΡΠ½Π΄ΠΎΡΠ΅Π»ΠΈΠ΅ΠΌ. ΠΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΡΡΡ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΈ ΡΡΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΠ·ΠΌ Ρ ΠΎΠ»Π΅ΡΡΠ΅ΡΠΈΠ½Π°. ΠΠ΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ miR-155, ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΡΡΡΠ³ΡΠ±ΠΈΡΡ ΡΠ°Π½Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΠΈ Π°ΡΠ΅ΡΠΎΡΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠ·Π°, ΡΡΠΈΠΌΡΠ»ΠΈΡΡΡ Π²ΠΎΡΠΏΠ°Π»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΎΡΠ²Π΅Ρ ΠΈ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π»ΠΈΠΏΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΠ°Π³Π°ΠΌΠΈ. Π Π½Π°ΠΎΠ±ΠΎΡΠΎΡ, Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ miR-126, ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡ Π°Π½ΡΠΈΠ°ΡΠ΅ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΠΌ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ [41]. ΠΠ½ΡΠ°ΡΠΊΡ ΠΌΠΈΠΎΠΊΠ°ΡΠ΄Π° ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΡΡ ΠΎΠΏΠ°ΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ, ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎ Π½Π°ΠΉΡΠΈ ΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ°Π½Π½Π΅ΠΉ Π΅Π³ΠΎ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ. ΠΡΠΈ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ qRT-PCR ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΡΠΈΡΠΊΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ miR-499, miR-208b, Ρ 32 ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΠΈΠ½ΡΠ°ΡΠΊΡΠΎΠΌ ΠΌΠΈΠΎΠΊΠ°ΡΠ΄Π°, ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Ρ 36 Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ Π»ΡΠ΄ΡΠΌΠΈ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΠ»ΠΎ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ°ΡΠΊΡ ΠΌΠΈΠΎΠΊΠ°ΡΠ΄Π° Ρ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ ΠΈ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠ΅ΠΉ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ 4, 8, 12, 24 ΠΈ 72 Ρ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎ-ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠ±ΡΡΠΈΡ [42, 43]. ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, miR-133a ΠΈ miR-208b ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ Ρ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠΌΠ΅ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π²ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΠΎΡΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΡΠΎΠ½Π°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΠ°, ΡΡΠΎ Π΄Π΅Π»Π°Π΅Ρ ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠ°ΠΌΠΈ [44].
ΠΠ°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈ
ΠΠ΅ΡΠ΅Π½Ρ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΎΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΠ·ΠΌΠ° ΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠΌ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΡΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΡ Π°ΡΠ°ΠΊ Π²ΠΈΡΡΡΠΎΠ², Π°Π»ΠΊΠΎΠ³ΠΎΠ»Ρ, Π½Π°ΡΠΊΠΎΡΠΈΠΊΠΎΠ² ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΊΡΠ΅Π½ΠΎΠ±ΠΈΠΎΡΠΈΠΊΠΎΠ². MiR-122 β Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ°ΡΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½Π΅Π½Π½Π°Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΡΠΊΠ°Π½ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈ, Π³Π΄Π΅ ΠΎΠ½Π° ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ½Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΡΡ Π² ΡΡΠΎΠΌ ΠΎΡΠ³Π°Π½Π΅; ΠΊΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½Ρ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠΈ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠΌ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΎΠΌ Ρ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ miR-122. ΠΡΠ° ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π²ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ ΡΠΈΠ·ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΡΡ , ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΈΡ Π»ΠΈΠΏΠΈΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° ΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°. ΠΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈΡΠΏΡΡΠ°Π½ΠΈΡ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΏΠ°ΡΠ°ΡΠ° ΠΌΠΈΡΠ°Π²ΠΈΡΡΠ΅Π½Π°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΠ½Π³ΠΈΠ±ΠΈΡΠΎΡΠΎΠΌ miR-122 (ΠΈΠ»ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ ΡΠ»ΠΎΠ²Π°ΠΌΠΈ Β«AntagomirΒ») Ρ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ Π³Π΅ΠΏΠ°ΡΠΈΡΠΎΠΌ C ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΈ ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π²ΠΈΡΡΡΠ½ΠΎΠΉ Π ΠΠ, ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΄Π°Ρ ΡΠΎΠ»Ρ miR-122 Π² ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠΈ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ [45]. ΠΡΠΈ ΠΏΠΎΠΈΡΠΊΠ΅ Π½ΠΎΠ²ΡΡ Π½Π΅ΠΈΠ½Π²Π°Π·ΠΈΠ²Π½ΡΡ Π±ΠΈΠΎΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠ² ΠΏΡΠΈ qRT-PCR-Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π΅ ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΡ Ρ 83 ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ Π³Π΅ΠΏΠ°ΡΠΈΡΠΎΠΌ B, Ρ 15 ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡΠΌΠΈ ΡΠΊΠ΅Π»Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΡΡΠΊΡΠ»Π°ΡΡΡΡ ΠΈ Ρ 40 ΡΡΠ°ΡΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ² ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ miR-122 ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»Π° ΡΠ΅Π±Ρ ΠΊΠ°ΠΊ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΉ Π½Π΅ΠΈΠ½Π²Π°Π·ΠΈΠ²Π½ΡΠΉ ΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈ Π²ΠΈΡΡΡΠ°ΠΌΠΈ, Π°Π»ΠΊΠΎΠ³ΠΎΠ»Π΅ΠΌ ΠΈ Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°ΠΌΠΈ [46].
ΠΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΠΊ
ΠΡΠ΅Π½ΠΊΠ° ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΈ ΠΊΠ»ΡΠ±ΠΎΡΠΊΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΠΈΠ»ΡΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ° Π΄Π»Ρ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π΄Π»Ρ ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠΈ Π΄ΠΎΠ·Ρ ΠΏΡΠ΅ΠΏΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ² ΠΈ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ»ΠΈΠΌΠΈΠ½Π°ΡΠΈΠΈ. Π Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π½Π΅Ρ ΠΈΠ΄Π΅Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠ° Π΄Π»Ρ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΠΊ, Π° ΡΠΎΡΠΌΡΠ»Ρ Π΄Π»Ρ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΡΠ° ΠΊΠ»ΠΈΡΠ΅Π½ΡΠ° ΠΊΡΠ΅Π°ΡΠΈΠ½ΠΈΠ½Π° ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ. ΠΠ΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡΡΡΡΡΡ Π² ΠΏΠΎΡΠΊΠ°Ρ ΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΠΈΡΡΡΡ ΡΠΎΡΡ, ΠΌΠΈΠ³ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ. ΠΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π² Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΈΠ· ΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ Ρ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ miR-30 ΡΠΎΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠΆΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ, Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π°ΡΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ, ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΈΡΡΡΡ ΠΏΠΎΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ ΠΎΠ±ΡΠΈΡΠ½ΡΠΌ ΡΠΈΠ±ΡΠΎΠ·ΠΎΠΌ [47]. ΠΠ½Π°Π»ΠΈΠ· ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ°Ρ ΠΌΠΎΡΠΈ Ρ 56 ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ Ρ ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ, ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠ³ΡΠΈΡ ΡΡ Π±ΠΈΠΎΠΏΡΠΈΠΈ, ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π», ΡΡΠΎ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΡ miR-21 ΠΈ miR-216a ΠΊΠΎΡΡΠ΅Π»ΠΈΡΡΠ΅Ρ Ρ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π΄ΠΈΠ°Π»ΠΈΠ·-Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΠΉ ΠΎΡΡΡΠΎΠΉ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ [48]. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π² ΠΌΠΎΡΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π½Π΅ΠΈΠ½Π²Π°Π·ΠΈΠ²Π½ΡΠΌ ΠΌΠ°ΡΠΊΠ΅ΡΠΎΠΌ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΠΊ. ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Ρ Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΡΠ΅ΡΠΈΡΠΌΠΈ, Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΈΠ΅ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ. ΠΠ½Π°Π»ΠΈΠ·Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΌΠΎΡΠΈ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±