Мастацкі сродак что такое
Сродкі мастацкай выразнасці: прыклады ў літаратуры
Асаблівая выразнасць мовы
Тут добра працуе любы сродак мастацкай выразнасці, у літаратуры, напрыклад, вядомыя метафара, Гукапіс, гіпербала, увасабленне і многія іншыя. Неабходна авалодаць адмысловымі прыёмамі і спосабамі ў спалучэннях як гукаў у словах, так і фразеалагізмаў.
Велізарную ролю гуляюць лексіка, фразеалогія, граматычны лад і фанетычныя асаблівасці. Кожнае сродак мастацкай выразнасці ў літаратуры працуе на ўсіх узроўнях валодання мовай.
фанетыка
Практычна ўсе паэты срэбнага стагоддзя карысталіся звукописью. Выдатныя радкі пакінулі Лермантаў, Пушкін, Боратынский. Сімвалісты ж навучыліся выклікаць і слыхавыя, і глядзельныя, нават нюхальныя, смакавыя, датыкальныя прадстаўлення, каб пасунуць ўяўленне чытача да перажывання пэўных пачуццяў і эмоцый.
Лексіка і фразеалогія
Акрамя сцежкай, ёсць простыя і дзейсныя сродкі мастацкай выразнасці. прыклады:
Апошні пункт ўключае ў сябе і арго, і прафесійны жаргон, і нават лексіку, ня прынятую ў прыстойнага грамадстве. Антонімы часам бываюць больш дзейснай, чым любыя эпітэты: Які ты чысты! — маляню, выкупацца ў лужыне. Сінонімы ўзмацняюць маляўнічасць і дакладнасць маўлення. Фразеалагізмы радуюць тым, што адрасат чуе знаёмае і хутчэй ідзе на кантакт. Дадзеныя моўныя з’явы не прамое сродак мастацкай выразнасці. Прыклады, хутчэй, неспециальные, прыдатныя для нейкага канкрэтнага дзейства або тэксту, але здольныя істотна дабавіць яркасці ў малюнак і ў ўздзеянне на адрасата. Прыгажосць і жвавасць прамовы цалкам залежаць ад таго, якія сродкі стварэння мастацкай выразнасці выкарыстаны ў ёй.
Эпітэт і параўнанне
Метафара і увасабленне
Метанімія, сінекдаха і Сінекдаха
Метанімія, сінекдаха дапаўняе сродкі мастацкай выразнасці мовы, з ёю дадаецца яснасці, дакладнасці, вобразнасці, нагляднасці і, як ні адзін эпітэт, лаканізм. Нездарма ёю карыстаюцца і літаратары, і публіцысты, якую яна сама напоўнена гутарковая гаворка усіх слаёў грамадства.
Перыфразу, або перыфразу
Перыфразу недазваляльныя толькі ў дзелавым і афіцыйным стылі, у астатніх жа сустракаюцца колькі заўгодна. У гутарцы часцей за ўсё суседнічае з іроніяй, зліваючы разам два гэтых сродкі мастацкай выразнасці. Руская мова ўзбагачаецца ад зліцця розных тропаў.
Гіпербала і літота
Думкам надаецца незвычайная форма, яркая эмацыйная афарбоўка, пераканаўчасць ацэнкі. Асабліва добра дапамагаюць ствараць камічныя вобразы. Выкарыстоўваюцца ў публіцыстыцы як найважнейшая сродак мастацкай выразнасці. У літаратуры без гэтых сцежкай таксама не абыйсціся: рэдкая птушка ў Гогаля даляціць усяго толькі да сярэдзіны Дняпра; маленечкія кароўкі у Крылова і падобнага шмат практычна ў кожным творы любога аўтара.
Іронія і сарказм
Неспециальные сродкі моўнай лексікі
Надаць прамовы найтонкія эмацыйныя адценні і экспрэсію дапамагаюць сінонімы. Напрыклад, можна спажыць слова «імчацца» замест «бегчы» для большай выразнай сілы. І не толькі для яе:
Трэба адзначыць, што такія ня асноўныя сродкі мастацкай выразнасці, як сінонімы, антонімы, Жанры мастацкай літаратуры і амонімы, у афіцыйным і дзелавым стылях не выкарыстоўваюцца.
фразеалагізмы
Мастацкія сродкі
Мастацкія сродкі ўласцівы і гутарковай мовы, але ў літаратурнай творчасці яны асабліва распаўсюджаныя, бо дапамагаюць пісьменніку надаваць апісваным з’явам індывідуальныя рысы, ацэньваць іх.
Сцежкі, як мастацкія сродкі, выкарыстоўваюцца ў прамовы пісьменніка для адукацыі новых спалучэнняў слоў з новым значэннем. З іх дапамогай размова набывае іншыя сэнсавыя адценні, перадаецца адзнака аўтарам апісваных з’яваў.
Сцежкі бываюць двух відаў: складаныя і найпростыя.
Эпітэт служыць для характарыстыкі, вызначэння і тлумачэння якога-небудзь ўласцівасці прадмета або з’явы. Гэта адбываецца толькі ў тым выпадку, калі ён спалучаецца з вызначаным словам. На яго эпітэт і пераносіць свае прыкметы. Напрыклад: сярэбраныя лыжкі, шаўковыя валасы.
Прэваліраваньне ў творчасці тых ці іншых сродкаў мовы стварае асаблівасці мастацкага стылю пісьменніка. Таксама стыль аўтара можа заключацца ў паўтарэнні ідэй, якія адлюстроўваюць ўспрыманне ім свету, у самім змесце творы, у пэўным крузе сюжэтаў і характараў, якія адлюстро ім часцей за ўсё.
Акрамя таго, пад стылем разумеюць асаблівасці не аднаго аўтара, а некалькіх. У творчасці кожнага з іх паўтараюцца (і адначасова аб’ядноўваюць іх) наступныя рысы: падобнае разуменне жыцця, аднолькавыя ідэі твораў, выкарыстанне ідэнтычных мастацкіх сродкаў.
Мастацкія стылі, у якія групуюцца пісьменнікі па пералічаных вышэй прыкметах, прынята называць літаратурнымі плынямі (сімвалізм, футурызм, сентыменталізм, акмэізм і іншыя).
План урока «Сродкі мастацкай выразнасці»
Сродкі мастацкай выразнасці
Навучальная – засваенне ведаў аб існаванні сродкаў мастацкай выразнасці, фарміраванне прадстаўлення аб узаемасувязі відаў мастацтва са своеасаблівымі мастацкімі сродкамі;
Развіццёвая – развіццё культуры каштоўнасца-ацэначнага меркавання аб мастацкіх творах;
Выхаваўчая – выхаванне культуры успрымання твораў мастацтва
1. Актуалізацыя ведаў
2. Сродкі мастацкай выразнасці – што гэта?
3. Сродкі мастацкай выразнасці ў жывапісе, скульптуры, архітэктуры, дэкаратыўна-прыкладным мастацтве, музыке
4. Падвядзенне вынікаў. Рэфлексія
І. Прывітанне настаўніка. Урок пачынаецца з актуалізацыі паняццяў “мастацтва”, “від”, “жанр”. Гутарка аб жанрава-відавой разнастайнасці мастацтва. Пераход да тэмы сённяшняга ўрока “Сродкі мастацкай выразнасці”, запіс у сшыткі.
ІІ. Азнаямленне з паняццем “Сродкі мастацкай выразнасці”. Навучэнцы выказваюць свае думкі аб сутнасці азначэння. Пачатак запаўнення табліцы “Сродкі мастацкай выразнасці розных відаў мастацтва”
Пераход да скульптуры. Навучэнцы знаёмяцца з работай Р.Монці “Мармуравая вуаль” і выказваюць свае думкі наконт тых сродкаў, якія ўвасабляюць спецыфіку гэтага віда мастацтва. Засваенне паняцця “Аб’ёмная мадэліроўка”. Запіс засвоеных звестак у табліцу.
Размова аб архітэктуры і прагляд выяў вядомых архітэктурных збудаванняў, сярод якіх: Палац Пуслоўскіх у Косафа, мячэць Ая-Соф’я ў Стамбуле, Опера-хаўс у Сіднэе. Выпрацоўка паняцця “Аб’ёмна-прасторавая кампазіцыя”, далейшы яго запіс у сшыткі.
Раскрыццё спецыфікі дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, якое можа запазычваць мастацкія сродкі ў іншых відаў мастацтва, але ў якім існуюць і некаторыя спецыфічныя сродкі мастацкай выразнасці, напрыклад – арнамент. Запаўненне табліцы.
Вучням прапануецца праслухаць фрагменты запісаў музычных твораў Ф.Ліста і гурта “ Magicdrums ”. Аналіз праслуханага і падвядзенне навучэнцаў да асэнсавання існавання ў музыке гукаў, мелодыі і рытма. Запіс інфармацыі ў табліцу.
Якія мастацкія сродкі найчасцей сустракаюцца ў народных песнях? Прывядзіце канкрэтныя прыклады.
СЭРЦАМ НАРОДЖАНЫ СПЕЎ. НАРОДНАЯ ПЕСНЯ.
Якія мастацкія сродкі найчасцей сустракаюцца ў народных песнях? Прывядзіце канкрэтныя прыклады.
Обсуждение вопроса:
Народныя песні — выдатныя мастацкія творы, амаль у кожнай мы сустрэнем словы, ужытыя ў пераносным значэнні, — тропы: эпітэты, параўнанні, сімвалы, метафары, увасабленні, гіпербалы.
Дапамагаюць стварыць выразную карціну эпітэты — мастацкія азначэнні:
Па вадзіцу іду босенькімі ножкамі,
Заліваюся гарачымі слёзкамі.
Узыду, пайду на высоку гару,
Ды й зірну, гляну на ясну зару.
Часта сустракаюцца так званыя сталыя эпітэты, якія ўжываюцца толькі з пэўнымі словамі:поле шырокае, зорка ясная, ночка цёмная, слёзы
У народных песнях надзвычай паэтычныя параўнанні, яны сціслыя, выразныя, трапныя: светлая, як зорка ясная; чыстая, як сляза; прыгожы,
як месячык ясны. Напрыклад, дзяўчына звяртаецца да свайго любага:
Ты хадзі ка мне ў госці:
Ты лесам ідзі — дробным дожджыкам,
Ты лугам ідзі — буйным ветрыкам,
Ты ў сад мой — салавейкаю,
На двор мой — ясным сокалам,
У хату маю — дружком міленькім.
Надзвычай распаўсюджаны ў народных песнях вобразы_сімвалы — умоўныя абазначэнні з’явы праз вобраз, які нечым нагадвае гэту з’яву. Паэтычнымі сімваламі ў песнях выступаюць птушкі, жывёлы, дрэвы. Напрыклад, размова бярозы з лістком сімвалізуе горкае расставанне маці са сваёй дачкой, якую аддаюць замуж:
— А мой жа ты лісточак, мой зялёненькі,
Як жа мы расстанемся?
Ветрык павее, цябе пакоціць,
А я тут застануся, дажджом абальюся.
Характэрным мастацкім прыёмам стварэння вобразаў у народных песнях з’яўляецца ўвасабленне — перанясенне ўласцівасцей жывых істот
на прадметы і з’явы прыроды:
Гаварыла поле шырокае,
— Жнейкі жнейкі мае маладыя,
Прыходзьце ка мне заўтра рана.
Сустракаюцца ў песнях і гіпербалы — вобразныя выразы, у аснове якіх ляжаць моцныя перавелічэнні ўласцівасцей, якасцей, памераў прадмета або з’явы з мэтай узмацніць уражанне, выказаць сваё захапленне або абурэнне чым’небудзь:
Ажыўляюць і ўпрыгожваюць народную песню, надаюць ёй пяшчотнасць, прывабнасць, меладычнасць паэтычныя звароткі, памяншальна-ласкальныя словы, паўторы, а таксама паралелізмы, пры
якіх дзве з’явы, чым’небудзь падобныя або процілеглыя, раскрываюцца ў супастаўленні, паралельна, у форме разгорнутага параўнання:
Сродкі мастацкай выразнасці ў тэатральным мастацтве
План-конспек+презентация пишите по адресу [email protected] вышлю.
Просмотр содержимого документа
«Сродкі мастацкай выразнасці ў тэатральным мастацтве»
(айчынная і сусветная мастацкая культура)
6 клас § 16-18 (урок № 17)
Тэатр бачны і нябачны
Тэма: Сродкі мастацкай выразнасці ў тэатральным мастацтве
Мэта: сфарміраваць у вучняў агульнае ўяўленне аб сродках мастацкай выразнасці ў тэатральным мастацтве.
актуалізаваць работу вучняў у тэатральным мастацтве;
раскрыць спецыфічныя асаблівасці сродкаў мастацкай выразнасці ў тэатральным мастацтве;
прасачыць ролю літаратуры, музыкі, выяўленчага мастацтва ў стварэнні спектакля;
фарміраваць уменне дыферэнцаваць сродкі мастацкай выразнасці ў тэатральным спектаклі (на прыкладзе відэафрагментаў тэатральнай творчасці);
удасканальваць уменне адрозніваць ўмоўнае і безумоўнае ў тэатральным мастацтве ў працэсе ўспрымання фрагментаў тэатральных спектакляў;
фарміраваць культуру ўспрымання сродкаў мастацкай выразнасці тэатральнага мастацтва.
Матэрыял: Альбом для малявання, дошка, гуаш, акварэль, дадаткі.
1. Малюнкі мастацкіх твораў.
2.Ілюстрацыі твораў майстроў.
4.Работы вучняў.
Па выбары настаўніка.
Па выбары настаўніка.
Спектакль жыве толькі сёння — на тваіх вачах, і больш гэта імгненне ніколі не паўторыцца.
Від урока: урок «адкрыцця» новых ведаў і адпрацоўкі ўменняў і рэфлексіі.
Формы арганізацыі пазнавальнай дзейнасці: франтальная, індывідуальная.
Міжпрадметный сувязі: чарчэнне, музыка, выяўленчае мастацтва.
Тып уроку: камбінаваны.
Месца ўрока ў вывучаемай тэме: трэці ўрок па раздзелу “Тэатр бачны і нябачны”.
Метады навучання: тлумачальна-ілюстрацыйны (гутарка, дэманстрацыя,
Матэрыяльна-тэхнічнае і праграмнае забеспячэнне: камп’ютарны клас, мультымедыйная ўстаноўка, інтэрактыўная дошка, праграмы PowerPoint, Word, альбом для малявання, аловак, акварэль, каляровыя алоўкі.
Метадычнае забеспячэнне ўрока: мультымедыйная прэзентацыя, музычныя і відэафрагменты.
Матывацыя: Веды аб мастацтве памогуць асвоіць многія прафесіі ў будучым.
Новыя паняцці і тэрміны:
Дзеянне — падзея, сутыкненне інтарэсаў.
Рэпліка — з фр. «адказ».
Рэмарка — з фр. «пазнака».
Мізансцэна — размяшчэнне акцёраў на сцэне.
Дэкарацыя — вобраз прасторы, у якой адбываюцца падзеі.
Акцёр — з гр. «той, які дзейнічае».
Міміка — выражэнне на твары розных эмоцый.
І. Стварэнне эмацыянальнага настрою. Уводіны ў работу.
Я рады вітаць вас усіх.
І І. Стварэнне праблемнай сітуацыі .
Сёння ў нас тэма ўрока “Сродкі мастацкай выразнасці ў тэатральным мастацтве”
Перад тым як перайсці да вывучэння новага матэрыялу, я задам вам некалькі пытанняў па тэмах, якія мы ўжо вывучылі:
Што такое казка? – гэта твор чароўнага, фантастычнага характару, звычайна са шчаслівым канцом.
Што такое увасабленне? — гэта прыпісванне неадушаўлёным прадметам якасцей жывых істот.
Што такое дзеянне? — падзея, сутыкненне інтарэсаў.
Што такое рэпліка — з фр. «адказ».
Што такое рэмарка — з фр. «пазнака».
Што такое мізансцэна — размяшчэнне акцёраў на сцэне.
Што такое дэкарацыя — вобраз прасторы, у якой адбываюцца падзеі.
Хто такі акцёр — з гр. «той, які дзейнічае».
Што такое міміка — выражэнне на твары розных эмоцый.
V . Пошук рашэння праблемнай сітуацыі.
Тэатр, як і ўсе віды мастацтва, валодае сваімі сродкамі мастацкай
выразнасці. З іх дапамогай аўтары тэатральнага твора ўздзейнічаюць на гледача, выклікаюць у яго зваротную рэакцыю. У аснове спектакля, нават калі ў ім не прамаўляецца ніводнага слова, часцей за ўсё знаходзіцца літаратурны твор — драма. У ёй шмат дзеяння. Гэта азначае, што сюжэт развіваецца не праз апісанне таго, што адбываецца, як, напрыклад, у апавяданні, а праз падзеі і ўчынкі дзеючых асоб.
Самым папулярным відам тэатральнага мастацтва з’яўляецца драматычны тэатр. Напісаныя для яго творы маюць своеасаблівую форму. Пасля назвы п’есы ўказваецца жанр (напрыклад, трагедыя, камедыя ці драма) і даецца спіс персанажаў — дзеючых асоб. Часам побач з імёнамі герояў указваюцца іх характарыстыкі: узрост, становішча ў грамадстве, асаблівасці знешняга выгляду.
Асноўны тэкст п’есы складаецца з рэплік герояў. Як правіла, гэта
дыялог некалькіх персанажаў. Часта ў п’есе сустракаюцца спецыяльныя тлумачэнні — рэмаркі, у якіх драматург апісвае месца дзеяння ці характар паводзін і настрой героя. Галоўны герой п’есы беларускага драматурга Віталя Вольскага — Несцерка. Яго можна назваць народным філосафам.
Здзяйсняючы розныя ўчынкі, нават самыя авантурныя, ён заўсёды імкнецца іх растлумачыць. У тлумачэннях героя выражаецца мудрасць народа. Назіраць за ўчынкамі Несцеркі на сцэне не толькі цікава, але і павучальна: вясёлы і бесклапотны, ён заўсёды знаходзіць выйсце са складанага становішча, дапамагае іншым і атрымлівае за гэта ўзнагароду. Прастата, адкрытасць і эмацыянальнасць Несцеркі адчуваюцца ўжо ў першых яго рэпліках.
З дапамогай рэмарак «лагодна», «рашуча», «задумаўся» драматург
падкрэслівае знаходлівасць і кемлівасць галоўнага героя.
Літаратурны тэкст на мову сцэны «перакладаюць» рэжысёр, мастак, кампазітар, харэограф і акцёры. Менавіта гэты аўтарскі калектыў стварае свет спектакля, раскрывае галоўную ідэю тэатральнага твора.
Адным з галоўных аўтараў сцэнічнага твора з’яўляецца рэжысёр. Асноўны сродак выразнасці ў рэжысёра — мізансцэна. Мізансцэны ўвесь час змяняюць адна адну ў пэўным рытме. Рэжысёр спектакля «Несцерка» выбудоўвае свет глыбокіх чалавечых адносін з дапамогай масавых сцэн. У іх, з пункту гледжання рэжысёра, асабліва ярка выражаюцца характары і ўзаемаадносіны герояў.
Адначасова з рэжысёрам над пастаноўкай працуе мастак. У яго
арсенале знаходзяцца такія сродкі выразнасці, як дэкарацыі, касцюмы і грым.
Дэкарацыі ў спектаклі «Несцерка» падкрэсліваюць святочную атмасферу. Падзеі адбываюцца ў прасторы, абрамлёнай драўлянымі аркамі, якія ўпрыгожаны багатай разьбой, тканымі пакрываламі і подсцілкамі, трыма радамі вясельных ручнікоў. Дэкарацыя з квітнеючай яблыняй сімвалізуе пяшчоту і юнацтва. На сінім фоне, дзякуючы падсветцы, дрэва і кветкі выглядаюць жывымі.
Сцэнічны касцюм «расказвае» гледачу пра характар і настрой дзеючых асоб. Яркія, выразныя касцюмы герояў спектакля «Несцерка» характарызуюць эпоху і даюць пэўнае ўяўленне пра персанажаў-
беларусаў. Шляхецкае адзенне са слуцкімі паясамі арганічна спалучаецца з народнымі строямі. Асабліва ўражвае багацце ўнікальных колеравых і арнаментальных малюнкаў у жаночых касцюмах. Дзякуючы новым тэхналогіям у сучасным тэатры з’яўляюцца ўнікальныя дэкарацыі і касцюмы. Напрыклад, басейн на сцэне, сцэна ў форме самалёта ці сукенка гераіні, падол якой з цяжкасцю трымаюць у руках усе дзеючыя асобы спектакля!
Не менш важная асоба ў тэатры — акцёр. Жывое акцёрскае выкананне
вылучае тэатр сярод іншых відаў мастацтва. Кожны акцёр стварае сцэнічны вобраз — іграе ролю, гэта значыць становіцца на сцэне іншым чалавекам, паказвае яго пачуцці і эмоцыі. Для стварэння сцэнічнага вобраза акцёр выкарыстоўвае свае сродкі выразнасці: словы, тэмбр голасу, інтанацыі,
р
ухі, жэсты і міміку.
Найважнейшым выразным сродкам спектакля таксама з’яўляецца музыка. З яе дапамогай кампазітар настройвае гледача на эмацыянальную хвалю спектакля — вясёлую, лірычную ці сумную. Музыка
падкрэслівае рытм пастаноўкі, раскрывае душэўны стан герояў.
Кампазітар спектакля «Несцерка» часта звяртаецца да народных мелодый.
Напрыклад, у сцэне вяселля гучыць мелодыя беларускай песні «Ляцелі
г
усанькі цераз сад», у фінале — «Лявоніхі», а з’яўленне аднаго з герояў на сцэне суправаджаецца гукамі мазуркі.
У сучасным тэатры для дасягнення эфекту відовішчнасці выкарыстоўваюцца і мультымедыйныя сродкі выразнасці. Гэта разнастайныя светлавыя і гукавыя эфекты. Напрыклад, ілюзія конніцы, якая праносіцца скрозь залу, або цягніка, які набліжаецца здалёк. Часткай дэкарацый становяцца фатаграфіі, анімацыйныя і кінавыявы, аб’ёмныя праекцыі.
Тэатр — сінтэтычны від мастацтва. Дзякуючы злучэнню выразных сродкаў літаратуры, выяўленчага мастацтва, музыкі, харэаграфіі і магчымасцей мультымедыя ў тэатры ствараюцца запамінальныя сцэнічныя вобразы.
І V. Практычная работа з самаправеркай і ўзаемаправеркай.
1. Растлумачце, як вы разумееце выраз «ужывацца ў ролю».
2. Ахарактарызуйце сродкі выразнасці тэатральнага мастацтва ў пра-гледжаным вамі спектаклі (фрагменце спектакля).
3. Візітнай карткай спектакля з’яўляецца афіша. Яна запрашае гледача да прагляду тэатральнай пастаноўкі. Выканайце эскіз афішы да
прагледжанага вамі спектакля.
V І. Фізкультхвілінка для вачэй. ( прыкладна на 25 хвіліне)
VIІ. Падвядзенне вынікаў, абагульненне і сістэматызацыя ведаў з
Падвядзенне вынікаў работы на ўроку ( аналіз адказаў, аналіз выканання пастаўленых задач, дапушчаных памылак).
VIІI. Рэфлексія навучальнай дзейнасці на ўроку.
Ітак, падвядзем вынікі нашага ўрока.
Ацаніце самі вашу дзейнасць на ўроку па методыцы “Незавершаных сказаў”.
Сёння я даведаўся (-лася) … Я выконваў (-ла) … Я зразумеў (-ла) … Я навучыўся (-лася) … Я паспрабую … Было цяжка …
ІХ. Інфармацыя пра дамашняе заданне.
Тэма : Сродкі мастацкай выразнасці ў тэатральным мастацтве
Матэрыял: (акварэль, гуаш, каляровыя карандашы, фламастары, альбом для малявання і інш.)